کدام دوره از نظر گسترش دانش و ادب از دوره های برجسته تاریخ ایران است

سوالات مطالعات هشتم درس چهاردهم

سوالات مطالعات هشتم درس چهاردهم

سوال و جواب درس ۱۴ مطالعات اجتماعی کلاس هشتم

? سوالات متن مطالعات هشتم ? درس چهاردهم : میراث فرهنگی ایران در عصر سلجوقی

۱-چرا از میان سه سلسله ترک تبار ، سلجوقیان مهم تر بودند؟پاسخ: تأثیر در تحولات ایران و سایر سرزمین های اسلامی ب – وسعت قلمرو ج) گسترش علم و دانش هنر و معماری

۲-تشکیلات اداری و حکومتی سلجوقیان برگرفته از کدام سلسله ها بود؟پاسخ: برگرفته از سامانیان و غزنویان – البته تشکیلات آن دوره ها نیز برگرفته از نظام اداری و حکومتی ایران باستان بود

۳-در دوره سلجوقیان چه کسی قدرت معنوی و چه کسی قدرت سیاسی و نظامی داشت؟پاسخ: در رأس حکومت سلجوقی، سلطان قرار داشت. در آن دوره، خلیفهٔ عباسی بیشتر ریاست معنوی و دینی داشت و قدرت سیاسی و نظامی در اختیار سلاطین بود.

۴- چرا سلاطین سلجوقی سعی می کردند خود را مطیع و پشتیبان خلیفه نشان دهند؟پاسخ: سلاطین سعی می کردند برای مشروعیت بخشیدن به حکومت خود و جلب نظر مردم، خود را مطیع و پشتیبان دستگاه خلافت نشان دهند.

۵- ویژگی شاهان دوره سلجوقی چه بود؟پاسخ: اگرچه شاهان در امور مختلف با وزرا مشورت می کردند اما رأی و نظر آنها مافوق همه بود. در این دوره نیز سلاطین با ظلم و خودکامگی حکومت می کردند و منتقدان و مخالفان خود را به سختی مجازات می کردند. سلاطین زندگی پرتجملی داشتند صاحب املاک و ثروت زیادی بودند.

۶-چرا سلجوقیان به وجود وزیران ایرانی برای اداره کشور نیازمند بودند ؟پاسخ: سلجوقیان، مردمانی گله دار(دامدار) و بیابان گرد بودند که با زور شمشیر، امور سیاسی و نظامی را در اختیار گرفتند، آنها از شهرنشینی و کشورداری بی خبر بودند و برای ادارهٔ قلمروِ پهناور خود ناگزیر شدند از وزیران ایرانی استفاده کنند.

۷-دو تن از وزیران مهم سلجوقیان را نام ببرید.پاسخ: عمیدالملک کُندری – وزیر سلطان طغرل نقشی مؤثر در موفقیت های این سلطان داشت. خواجه نظام الملک – وزیر آلب ارسلان و ملکشاه نیز چنان قدرت و نفوذی داشت که کمتر کاری بدون صلاحدید و مشورت او انجام می گرفت.

۸- تنظیم رابطه سلطان با خلیفه ودیگر فرمانروایان از وظایف چه کسی بود؟پاسخ: از وظایف وزیران

۹-دوره سلجوقیان از چه نظر از دوره های برجسته تاریخ ایران محسوب می شود؟پاسخ: از نظر گسترش دانش و هنر و ادب

۱۰-خواجه نظام الملک چه مدارسی را بنیان گذاشت ؟ مهمترین آنها در کدام شهرها بودند؟پاسخ: مدارس نظامیه مهم ترین آنها نظامیه های نیشابور، اصفهان و بغداد بودند. او اموال و املاک زیادی را وقف این مدارس کرد.

۱۱-ویژگی مدارس نظامیه چه بود؟پاسخ: به مدرسان، مدیران و کارکنان نظامیه ها، حقوق پرداخت می شد. این مدارس، مقررات خاصی داشتند و استادان و شاگردان با دقت خاصی گزینش می شدند و رقابت شدیدی برای رسیدن به مقام استادی در این مدارس وجود داشت.

۱۲-دو تن از اساتید و دانش آموختگان مدارس نظامیه را نام ببرید.پاسخ: اما م محمد غزالی، عاِلم بزرگ ایرانی از استادان نظامیه بود. سعدی، شاعر معروف نیز از دانش آموختگان مدارس نظامیه بود.

۱۳-در آستانه هجوم مغول ها کدام منطقه بزرگترین مرکز علمی و ادبی و مذهبی ایران بود ؟ چرا؟پاسخ: خراسان – زیرا در آن زمان در شهرهای خراسان بیش از سایر مناطق ایران مدرسه وجود داشت؛

۱۴-زبان و ادب فارسی در دوران غزنویان ، سلجوقیان و خوارزمشاهیان چه جایگاهی داشت؟پاسخ: در هر سه دوره زبان و ادب فارسی مورد توجه و حمایت قرار گرفت و روز به روز علاقه به گسترش این زبان بیشتر شد زبان فارسی با حمله محمود غزنوی در هند، و با توسعه قلمرو توسط سلجوقیان در آسیای صغیر رواج یافت . به دنبال تغییر زبان از عربی به فارسی برای نوشتن نامه ها و فرمانهای حکومتی در دورهٔ سلجوقی تعداد بیشتری از مورخان و دانشمندان علا قه مند به نوشتن کتاب های خود به زبان فارسی شدند. ( در قرن های پنجم و ششم هجری، زبان ترکی که زبان فرمانروایان بود، نیز در ایران رواج پیدا کرد و برخی از واژ ه های آن به زبان فارسی راه یافت.)

۱۵-چه چیز سبب گسترش شهر و شهرنشینی در دوره سلجوقی شد ؟ و کدام شهرها پایتخت سلجوقیان بودند؟پاسخ: آرامش و رونق بازرگانی، سبب گسترش شهر و شهرنشینی و به وجود آمدن شهرهای بزرگ و پرجمعیت شد. پایتختهای سلجوقیان : ری، نیشابور و اصفهان

۱۶-ویژگی معماری در دوره سلجوقی چه بود و چگونه به اوج شکوفایی خود رسید؟پاسخ: در ساختن مساجد ایرانی، ابتکار خاصی به کار رفت و حیاط و چهار ایوان اطراف آن معمول گردید. در ساختن انواع گنبدها، برجها و منار ه ها، کاروانسراها و مدارس نیز الگوهای جدیدی در معماری به کار گرفته شد . در قرنهای پنجم تا هفتم هجری، «آجرکاری » و «کاشی کاری » در بناها به اوج زیبایی و شکوفایی رسید. کاشی کاری از ابتکارات مهم معماران ایرانی برای تزئین بناها بود.

۱۷-نمونه هایی از نشانه های گسترش هنر در دوره سلجوقی را ذکر کنید .پاسخ: – ظروف زرین فام یا طلایی که با نقش و نگا رهای مختلف تزئین شده – ساختن جلد کتاب از چرم و نقش انداختن بر روی آن – ساختن ظروف سفالین لعابدار و بدون لعاب – خوشنویسی – فلزکاری – تذهیب

 میراث فرهنگی ایران در عصر سلجوقی 

۱- چرا سلجوقیان در میان سه سلسله ترک تبار از اهمیت بیشتری برخوردار بودند؟

سلجوقیان هم به سبب تأثیری که در تحولات ایران و سایر سرزمین‌های اسلامی و هم به سبب وسعت قلمروشان، اهمیت بیشتری داشتند.

۲- سلجوقیان تشکیلات حکومت خود را چگونه پایه‌گذاری کردند؟

سلجوقیان تشکیلات اداری و حکومتی خود را بر اساس تشکیلاتی که از سامانیان و غزنویان به جای مانده بود، پایه گذاری کردند. البته تشکیلات آن دوره‌ها نیز بر گرفته از نظام اداری و حکومتی ایران باستان بود و در هر دوره تغییراتی نیز در آن پدید می‌آمد.

۳- در دوره سلجوقیان سلاطین برای مشروعیت بخشیدن به حکومت خود چه می‌کردند؟

سعی می‌کردند خود را مطیع و پشتیبان دستگاه خلافت نشان دهند.

۴- سلاطین در دوره سلجوقیان چگونه بر مردم حکومت می‌کردند؟

با ظلم و خودکامگی حکومت می‌کردند و منتقدان و مخالفان خود را به سختی مجازات می‌کردند. سلاطین زندگی پر تجملی داشتند و صاحب املاک و ثروت زیادی بودند.

۵- حکومت سلجوقی قدرت و عظمت خود را چگونه به دست آورده بود؟

با سیاست و کفایت وزیران ایرانی به دست آورده بود.

۶- چرا سلجوقیان ناگزیر بودند برای اداره قلمرو خود از وزیران ایرانی استفاده کنند؟

سلجوقیان مردمانی گله دار و بیابان گرد بودند که با زور شمشیر، امور سیاسی و نظامی را در اختیار گرفتند، آنها از شهرنشینی و کشورداری بی خبر بودند و برای اداره قلمرو پهناور خود ناگزیر شدند از وزیران ایرانی استفاده کنند.

۷- عمیدالملک کندری که بود؟

وزیر سلطان طغرل بود که نقشی موثر در موفقیت‌های او داشت.

۸- خواجه نظام الملک که بود؟

وزیر آلب ارسلان و ملکشاه بود، او چنان قدرت و نفوذی داشت که کمتر کاری بدون صلاحدید و مشورت او انجام می‌گرفت.

۹- در دوره سلجوقیان وزیران ایرانی چه نقشی در اداره امپراتوری سلجوقی داشتند؟

در نتیجه تدبیر و مدیریت این وزیران، اوضاع اقتصادی و فرهنگی بهتر شد و کشاورزی، بازرگانی، صنعت، هنر و معماری رشد زیادی کرد.

۱۰- یکی از وظایف مهم وزیران در دوره سلجوقی را بنویسید.

تنظیم رابطه‌ی سلطان با خلیفه و دیگر فرمانروایا

۱۱- دوره سلجوقیان از چه نظر در تاریخ ایران از دوره‌های برجسته محسوب می‌شود؟

از نظر گسترش دانش و هنر و ادب

۱۲- چرا مدارس نظامیه به این نام معروف شدند؟ و این مدارس در کدام شهرها بنا شدند؟

خواجه نظام الملک مدارسی در شهرهای مختلف بنیان گذاشت که همگی آن‌ها نظامیه خوانده می‌شدند و مهم‌ترین آنها نظامیه‌های نیشابور، اصفهان و بغداد بودند.

۱۳- مدارس نظامیه چه ویژگی‌هایی داشتند؟

در مدارس نظامیه به مدرسان، مدیران و کارکنان نظامیه‌ها، حقوق پرداخت می‌شد. این مدارس مقررات خاصی داشتند و استادان و شاگردان با دقت خاصی گزینش می‌شدند و رقابت شدیدی برای رسیدن به مقام استادی در این مدارس وجود داشت

۱۴- چه عاملی موجب رواج زبان فارسی در هندوستان شد؟

لشکرکشی‌های محمود غزنوی و جانشینانش به هندوستان، موجب زبان فارسی در زبان فارسی در آن دیار شد

۱۵- در ابتدای دوره سلجوقی، نامه‌ها و فرمان‌های حکومتی به چه زبانی بود؟

نامه‌ها و فرمان‌های حکومتی و دفترهای دیوانی از عربی به فارسی تغییر کرد. به دنبال آن تعداد بیشتری از مورخان و دانشمندان علاقه‌مند به نوشتن کتاب‌های خود به زبان فارسی شدند.

۱۶- چرا در دوره سلجوقی شهر و شهرنشینی گسترش یافت؟

به سبب آرامش و رونق بازرگانی.

۱۷- پایتخت‌های سلجوقیان را نام ببرید؟

ری، نیشابور و اصفهان که پایتخت‌های سلجوقیان بودند از شهرهای آباد آن دوره محسوب می‌شدند

۱۸- در دوره سلجوقی ایرانیان چه ابتکار خاصی در ساختن مساجد به کار می‌بردند؟

در ساختن مساجد ایرانی ابتکار خاصی به کار رفت و حیاط و چهار ایوان اطراف آن معمول گردید. در ساختن انواع گنبدها، برج‌ها و مناره‌ها، کاروانسراها و مدارس نیز الگوهای جدیدی در معماری به کار گرفته شد

۱۹- نمونه‌هایی از جلوه‌های مهم هنر دوره سلجوقی را بنویسید؟

ساختن ظروف سفالین لعاب دار و بدون لعاب و ظروف زرین فام یا طلایی که با نقش و نگار‌های مختلف تزیین شده از جلوه‌های مهم هنر دوره سلجوقی بود

۲۰- کدام یک از هنرهای ایرانی در دوره سلجوقی گسترش یافت؟

فلز کاری، خوشنویسی، تذهیب و ساختن جلد کتاب از چرم و نقش انداختن بر روی آن نیز گسترش یافته بود.

 -در رأس حکومت سلجوقی سلطان قرار داشت.

– از مهم‌ترین مقام‌های که در عهد سلجوقیان وجود داشت، مقام وزارت بود

 -عالم بزرگ ایرانی به نام امام محمد غزالی از استادان نظامیه بود.

 -شاعر معروف ایرانی به نام سعدی از دانش آموختگان مدارس نظامیه بود.

 -بزرگترین مرکز علمی، ادبی و مذهبی در دوره سلجوقی خراسان بود.

– در قرن پنجم و ششم هجری، زبان ترکی که زبان فرمانروایان بود نیز در ایران رواج پیدا کرد

 -در قرن پنجم تا هفتم هجری، آجر کاری و کاشی کاری در بناها به اوج زیبایی و شکوفایی رسید.

 -از ابتکارات مهم معماران ایرانی کاشی کاری برای تزیین بناها بود.