چشم در چشم افق دوختن کنایه از چیست

عبارت « چشم در چشم افق دوختن » کنایه از چیست ؟

۱ پاسخ

منتظر بودن و امیدوار بودن

جنگ جنگی نابرابر بود

جنگ جنگی فوقِ باور بود                               (تکرار چهارگانه­ ی جنگ: آرایه­ ی تکرار)

کیسه­ های خاکی و خونی

                     خطّ مرزی را جدا می­ کرد                  (واج آرایی در تکرار حرف«خ»)

دشمن بد عهد بی­ انصاف

                     با هجوم بی­ امان خود      

                     مرزها را جابه­ جا می­ کرد             

از میان آتش و باروت                                                (آتش و باروت: آرایه­ ی تناسب)

می­وزید از هر طرف، هرجا

                   تیرهای وحشی و سرکش                     

    (وحشی و سرکش: آرایه­ ی تناسب)

تیر های وحشی و سرکش:اضافه ی استعاری ( تیر به حیوان  تشبیه شده است.مشبه به حذف شده است اما صفات و لوازم مشبه به محذوف را آورده است که نوعی استعاره است)

سرکش و ترکش:جناس اختلافی

                   موشک و خمپاره و ترکش             

   (تیر و موشک و خمپاره و ترکش: مراعات نظیر)

آن طرف، نصف جهان با تانک های آتشین در راه

این طرف، ایرانیان تنها

(آن طرف و این طرف:۱٫ تضاد۲٫کنایه از : لشکر دشمن  و سپاه ایران )

نصف جهان : کنایه از انبوهی لشکر دشمن

این طرف، تنها سلاح جنگ، ایمان بود                

(ایمان:مشبه     سلاح جنگ:مشبه به      تشبیه بلیغ    ادات و وجه محذوف است. 

وجه شبه: عامل دفاع و پایداری و مقاومت بودن )        

خانه­ های خاک وخون خورده                                       

(واج آرایی در تکرار حرف«خ») 

در ضمن (آوامعنایی) هم  دریافت می شود. چون حال و هوای قرار گرفتن در فضایی که خاک و خون باشد هم به تصویر کشیده شده .زمانی که در چنین فضایی قرار بگیریم برای آن که خاک و..وارد گلو نشود با صوت (خخخخخ…) مانع ورود خاک به گلو می شویم حال با خواندن این پاره هم همزمان گویی در فضا قرار گرفته ایم.

                  مهدِ شیران و دلیران بود

(شیران :استعاره از رزمندگان شجاع و دلاور)

شهرخونین، شهرِ خرمشهر

(شهر خونین:کنایه از خرمشهر)

                          در غروبِ آفتابِ خویش

                          چشم در چشم افق می­ دوخت          

   (چشم درچشم افق می­ دوخت:آرایه­ ی تشخیص)

(کنایه چشم در چشم …دوختن: زل زدن و خیره شدن)

                          در دهان تانک ها می ­سوخت      

        (چشمِ افق دهانِ تانک­ ها: اضافه­ ی استعاری)

( می دوخت و می سوخت: جناس اختلافی)

شهر،از آن سوی سنگر ها

 شیرمردان را صدا می زد :             

                     (شهر خرّمشهر شیرمردان را صدا می­زد:آرایه­ ی تشخیص)

                       آی ای مردان نام آور

                      ای همیشه نامتان پیروز              

  (واج آرایی در تکرار حرف«آ ی»)

                      بی­ گمان امروز

                               فصلی از تکرار تاریخ است

                      گربماند دشمن، از هر سو

                                خانه­ هامان تنگ خواهد شد

                       ناممان در دفتر تاریخ

                                کوچک و کم رنگ خواهد شد

کوچک و کم رنگ شدن نام: کنایه از فراموشی و خوار شدن)

تنگ شدن خانه : کنایه از تجاوز دشمن به وطن و استعمار)

                       پس برای سهم فرداها

                                 دل به موجِ آب باید زد               

(باید دلمان را به دریا بزنیم.)

  سر به دست باد باید داد     

خون میان سنگر آزادگان جوشید                 

 (سنگرِ آزادگان: سنگر ایرانیان) 

(خون جوشیدن: کنایه از غیرت و عصبانیت و خشمگینی)

مثل یک موج خروشان شد                  

   (خون مثل موج خروشان شد: آرایه­ ی تشبیه)

کودکی از دامن این موج بیرون جست

(سیما معنایی: به سیمای املایی حروف : ی.ن.ج.دقت کنید. گویی موج دریا ست!)

                      از کمند آرزوها رست    

                  (کمندِ آرزوها:  اضافه­ی تشبیهی)

چشم او در چشم دشمن بود

( واج آرایی :ش. کنایه از زل زدن و خیرگی)

دست او در دست نارنجک           

    (دست نارنجک: ضامن انفجاری نارنجکاضافه­ ی استعاری)

جنگ، جنگی نابرابر بود

جنگ، جنگی فوق باور بود

کودک تنها ، به روی خاکریز آمد

صدهزاران چشم ، قاب عکس کودک شد (همه با حیرت به کودک ایرانی نگاه می کردند)

(صد هزاران :کنایه از تعداد بسیار زیاد)

چشم به قاب عکس تشبیه شده (تشبیه)

چشم­ ها از این و آن پرسان:

(تضاد : این و آن)

                     کیست این کودک؟

                     او چه می­ خواهد از این میدان؟

                     صحنه­ ی جانبازی است این­جا؟

                     یا زمین بازی است این­جا؟ 

آرایه­ ی تجاهل العارف: گوینده در موضوعی مشخّص به گونه­ای پرسش می‌کند ‌که گویی در آن موضوع آگاهی ندارد و خود را به نادانی می­زند. مثال:

«وَما تِلْکَ بِیَمیِنکَ یا موسی»: «ای موسی در دست چه داری؟»

یا: اینک به حیرتم کاین شعر عاشقانۀ پر شور و جذبه را

          باران سروده است، یا من سروده‌ام؟

***            

دشمنان کور دل، امّا

(کور دل کنایه از گمراه و بدون آگاهی و بصیرت)

در دلش، خورشید ایمان را نمی­ دیدند                 (خورشید ایمان: اضافه­ ی تشبیهی)

تیغ آتش­ خیز دستان را نمی­ دیدند

(دستان تلمیح به زال دستان پدر رستم که دارای شمشیر بسیار بران و تندی بود. لقب دستان را سیمرغ به زال داد.)

در نگاهش خشم و آتش را نمی­ دیدند                

 (خشم و آتش: تناسب)

بر کمانش تیر آرش را نمی­ دیدند

 (تلمیح به داستان آرش کمانگیر که گویند با گذاشتن تیری درکمان خود، توانست مرز ایران و توران را مشخص کند و دست دشمن را از تجاوز به ایران کوتاه کند.هر چند آرش در این راه جان خود از دست داد اما نماد و رمزی شد برای جانبازان غیوری که در راه حفظ وطن از همه ی توان خویش بهره بردند.)(  تیر وکمان:تناسب)

در رگش خون سیاوش را نمی­دیدند.      

             (واج آرایی در تکرار «ش»)(رگ وخون :تناسب)

سیاوش :تلمیح به داستان سیاوش،هنگامی که مظلومانه سر از تنش جدا شد(برخلاف میل دشمنان که خواستند مخفیانه او را به قتل برسانندو خونش را درون تشتی ریختند) قطره ای از خون او بر زمین ریخت و باعث شد ایرانیان دمار از روزگارشان بر آورند.

خون سیاوش در این جا رمز و نمادی است از آین که: اگر خون مظلومی به ناحق بر زمین بریزد ،روزگار انتقام او را خواهد گرفت.

کودک ما بغض خود را خورد

چشم در چشمان دشمن کرد

 (واج آرایی ش)

با صدایی صاف و روشن گفت:          

(صدایی صاف و روشن: آرایه­ ی حس ­آمیزی دارد)

حس ­آمیزی: گاهی آدمی با بهره گیری از نیروی خیال لذات مربوط به یک حس را به حس دیگر انتقال می دهد. حس آمیزی به آرایه ای گفته می شود که در آن محسوسات یکی از حواس را به حس دیگری نسبت می دهیم و یک چیز واحد را با دو حس درک می کنیم. نگاهِ سرد، درکِ سبز، عقل سرخ.

          «آی ای دشمن

           من حسین کوچک ایران زمینم 

           تانک­های شومتان را  درکمینم

           مثل کوهی آهنینم».

(تشبیه)

ناگهان تکبیر پر وا کرد                           

    «تکبیر پر وا کرد: جان بخشیجاندار پنداری»

در میان آتش و باروت غوغا کرد

(تناسب :آتش و باروت)

کودکی از جنس نارنجک

دردهان تانک­ ها افتاد….                                  

   (دهانِ تانک­ ها: اضافه­ ی استعاری)

لحظه ­ای دیگر

از تمام تانک ­ها، تنها

تلّی از خاکسترِ خاموش

(واج آرایی :ت)

ماند روی دست­ های دشت           

  (دست­ های دشت: اضافه­ ی استعاری) (دست و دشت: جناس اختلافی)

آسمان از شوق، دف می­ زد                    

(تشخیص انسان انگاری)

شطّ خرّمشهر ، کف می ­زد                 

 (تشخیص انسان انگاری)

 (دف و کف:جناس اختلافی)

کف : ایهام دارد۱٫ کف زدن ودست زدن  ۲٫ کف کردن آب در اثر حرکت و جنبش)

شهر یک­باره به هوش آمد                  

   شهر: مردمِ شهر(مجاز)  

البته اگر منظور خود شهر خرمشهر باشد می شود:تشخیص که با توجه به ادامه ی شعر به تشخیص نزدیک تر  است

چشم اشک آلوده را وا کرد 

واج ارایی (ش)                     

(تشخیص انسان انگاری)

بر فراز گنبدی زیبا

 (منظور گنبد مسجد جامع خرمشهر است.)    

پرجم خودرا  تماشا کرد.     (تشخیص)