پیرایش یا تخلیه چیست دینی دوازدهم
پیرایش یا تخلیه چیست دینی دوازدهم
دین و زندگی دوازدهم متوسطه | بازگشت
در مسیرسرآغاز هر حرکت، از جمله حرکت به سمت رشد و کمال، اندیشه و تفکر است، موضوعی کهدر بخش اوّل با محوریت تفکر پیرامون خدا، آثار و صفاتش، سنت های او در جهان هستی به ویژه انسان، به آن پرداختیم.امّا گام بعد، حرکت برای کسب کمالات و مدارج معنوی و انسانی است که با انجام دادنمجموعه ای از کارها )واجبات( و ترک برخی از امور )محرمات( در قلمروهای مختلف ممکناست.هرچند این مسیر با دشواری هایی ممکن است همراه باشد امّا یادمان نرود که خداوند، قدرتمندترینقدرتمندان، پشتیبان ما در این مسیر است:فَاَمَّا الَّذینَ آمَنوا بِاللّٰهِ وَاعتَصَموا بِه فَسَیُدخِلُهُم فی رَحمَةَ مِنهُ و فَضل وَ یَهدیهِم اِلَیهِ صِراطًا مُستَقیمًاو امّا کسانی که به خدا گرویدند و به او تمسّک جستند، به زودی خدا آنان را در جوار رحمتو فضلی از جانب خویش درآورَد، و ایشان را به سوی خود، به راهی راست، هدایت کند. درس هفتم بازگشت خدای متعال به حضرت داود فرمود:ای داود، اگرآنان از من روی گردانده اند می دانستند که چگونه انتظارآنها را می کشم و شوق باز گشتشان را دارم ، بدون شک از شوق آمدن به سوی من جان می دادند و بندبند وجودشان از محبّت من از هم می گسست.توبه چیست؟( تصميم های جديد همواره برای تكميل پيمان های قبلی و پيمودن ادامۀ راه نيست. بلكه گاه برای بازگشت از مسيری است كه چندی به غلط پيموده شده و آثار زيانباری برجای گذاشته است. اين گونه تصميم ها « توبه » نام دارد (. در اين درس می خواهيم بدانيم حقیقت توبه چيست؟ و بازگشت حقيقی چه ويژگی هايی دارد؟ عبد يا آزادصدای ساز و آواز بلند بود. هرکس که از نزديک آن خانهٔ با شکوه می گذشت، می توانست حدس بزند که در درون خانه چه خبر است! بساط عيش و ميگساری پهن بود و جام شراب پياپی نوشيده می شد.زنی که در آن خانه خدمت می کرد، بيرون آمد تا زباله ها را در کناری بريزد. در همين لحظه مردی که آثار عبادت از چهره اش نمايان بود، از آنجا می گذشت. از آن زن پرسيد:صاحب اين خانه بنده است يا آزاد؟زن گفت: آزاد. صاحب چنين خانه ای که بنده نيست.آن مرد گفت: معلوم است که آزاد است. اگر بنده می بود حرمت مالک و صاحب خود را نگه می داشت و اين بساط را پهن نمی کرد. رد و بدل شدن اين سخنان موجب شد که خدمتکار مکث زيادتری در بيرون خانه بکند. هنگامی که برگشت، اربابش پرسيد« چرا معطل کردی ؟»خدمتکار ماجرا را تعريف کرد و گفت که ، مردی با چنين وضع وشمایلی می گذشت و چنان پرسشی کرد و من چنين پاسخی دادم .شنيدن ماجرا صاحب خانه را چند لحظه در انديشه فروبرد. جمله «اگر بنده می بود، حرمت صاحب خود را نگه می داشت » چون تيری بر قلبش نشست و او را تکان داد. یکباره ازجا برخاست وبه خود مهلت کفش پوشيدن نداد. با پای برهنه به دنبال گوينده سخن رفت. دويد تا خود را به گوینده سخن ، که امام موسی کاظم (ع) بود، رساند. در حضور امام توبه کرد و تا زنده بود به پيمان خويش وفادار ماند. بُشربن حارث که تا آن روز در زمره اشراف زادگان و عيّاشان بود، در سِلک مردان پرهيزگار و خداپرست درآمد. انقلاب علیه خودانقلاب عليه خودرا توضیح دهید؟توانایی انسان برای انقلاب علیه موانع درونی و بیرونی را توضیح دهید؟در میان مخلوقات، انسان موجودی است که علاوه بر ایستادگی در برابر موانع بیرونی، می تواند در برابر موانع درونی نیز ایستادگی کرده و حتی علیه خود انقلاب کند؛ بدین معنا که می تواند با پیروی از عقل، علیه تمایلات ناپسند خود قیام کند و انقلاب نماید.(خود عالی) با توجه به آنچه در سال های قبل دربارة « نـفـس اما رة »و « نفس لوامه » و « خود دانی» و « خود عالی» آموخته اید، به سوال های زیر پاسخ دهید:مقصود ازانقلاب عليه خود چیست؟ کدام خود، عليه دیگری انقلاب مي کند؟از آنجا که نفس انسان دارای دو مرتبه است مرتبه عالی (نفس لوامه) و مرتبه دانی ( نفس اماره)این انقلاب به شکل قیام تمایلات عالی انسان علیه هوسها و تمایلات دانی اوست. انقلاب خود عالیعلیه خود دانی ( نفس اماره) به نفع خود عالی ( نفس لوامه)تمایلات عالیدانی خود عالیدانی نفس لوامهاماره عالی مرتبه : دانی مرتبه :حقيقت توبه توبه در لغت چیست؟ مفهوم توبهء بنده و بازگشت خداوند به سوی او را توضیح دهید؟توبه در لغت به معنای بازگشت استتوبه در اصطلاح دینی به چه معنی می باشد؟ و در اصطلاح دینی، به معنای بازگشت از گناه به سوی خداوند و قرار گرفتن در دامن عفو و غفران اوست.توبه در اصطلاح دینی چه موقع رخ می دهد؟ این حالت وقتی رخ می دهد که انسان از گناه پشیمان شده و قصد انجام آن را نداشته باشد. با بازگشت بنده گناهکار، خداوند نیز به سوی او باز می گردد و درهای رحمتش را به رویش می گشاید و آرامش را به قلب او باز می گرداند.چه موقع توبه انجام شده و گناه بخشیده می شود. ؟ ( اصل توبه چگونه انجام می شود؟)همین که انسان بعد از انجام گناه، در دل احساس پشیمانی کند و زبان حالش این باشد که :« چقدر بد شد! چرا به فرمان خدا بی توجهی کردم؟ دیگر این کار را انجام نمی دهم» توبه انجام شده و گناه بخشیده می شود. امام باقر(ع) می فرماید : « برای توبه کردن پشیمانی کافی است «. چنین انسانی واقعاً در دل» استغفراللّه » را گفته است، گرچه آن را بر زبان جاری نکرده باشد. اما اگر بر عکس باشد، یعنی با زبان » استغفراللّه » بگوید اما در قلبش پشیمان نباشد و قصد انجام دوباره آن گناه را داشته باشد، چنین کسی توبه نکرده است.)توبه و پاکىپیرایش یا تخلیه را تعریف کنید؟گناه، آلودگى است و توبه، پاک شدن از آلودگى هاست. توبه گناهان را از قلب خارج مـى کـنـد وآن را شست و شــو مى دهد. به همین جهت اين عمل را «پيرايش» يا «تـخـلـيـه » نیز می گویند. رسول خدا (ص) در باره پیرایش چه مى فرمايد:التّاِئبُ مِنَ الذَّنب کسى که از گناه توبه کردهکَمَن لا ذَنبَ لَه و مانند کسى است که گناه نکرده است پیام: توبه گناهان را از قلب خارج می کند و آن را شست و شو می دهد(پیرایش یا تخلیه) اميرمؤمنان علی(ع) در باره پیرایش چه مى فرمايد؟:التَّو بَةُ تُطَهِّرُ القُلو ب توبه دل ها را پاک مى کندوَ تَغسِلُ الذُّنو ب و گناهان را مى شويددر اینجا باید به چند نکته توجه کرد:چهار مورد از نکات توبه و پاکی را بیان کنید؟ ۱- آمرزش کناهان با توبه۲ـ ایمان و عمل صالح کمک کننده به توبه۳ـ آسان بودن توبه در جوانی۴ـ استفاده از لحظات توفیق توبه۵ـ محبوب بودن تکرار توبه نزد خداوند۱- با توبه همه گناهان حتی شرک هم آمرزیده می شود.خداوند به پیامبرش پیام می دهد که:قُل یا عِبادِیَ الَّذینَ اَسرَفوا عَلی اَنفُسِهِم بگو ای بندگان من که بسیار به خود ستم روا داشته اید،لا تَقنَطوا مِن رَحمَةِ الله از رحمت الهی نا امید نباشید،اِنَّ اللّهَ یَغفِرُ الذُّنوبَ جَمیعًا خداوند همه گناهان را می بخشد،اِنَّهو هُوَ الغَفورُ الرَّحیمُ چرا که او آمرزنده مهربان است.توحید در مالکیت سنت سبقت رحمت بر غضب ۲ـ توبه نه تنها گناه را پاک می کند، بلکه اگر ایمان و عمل صالح نیز به دنبال آن بیاید، گناهان را به حسنات تبدیل می کند. خداوند می فرماید:«کسی که باز گردد و ایمان آورد و عمل صالح انجام دهد، خداوند گناهان آنان را به حسنات تبدیل می کند زیرا خداوند آمرزنده و مهربان است ».( تبدیل گناهان به حسنات در گرو توبه، ایمان و عمل صالح)۳ـ توبه در جوانی آسان تر است و خداوند توبه جوانان را بسیار دوست دارد. پیامبر اکرم ص می فرماید« کسی نزد من محبوب تر از جوان توبه کار نیست « ۴ـ درِ توبه همیشه باز است، اما توفیق توبه همواره میسر نیست. باید لحظه های توفیق را شکار کرد و خود را در دامن مهر خداوند انداخت.۵ـ تکرار توبه، اگر واقعی باشد، نه تنها به معنی دور شدن از خداوند نیست، بلکه موجب محبوب شدن انسان نزد خداوند و جلب رحمت او می شود. خداوند می فرماید: اِنَّ اللّهَ یُحِبُّ التَّوّابین خداوند کسانی را که زیاد توبه می کنند، دوست داردوَ یُحِبُّ المُتَطَهِّرینَ و پاکیزگان را دوست دارد.محبوب شدن نزد خداوند و پاکی، نتیجهء تکرار توبهتوّابین برمُتَطَهِّرینَ مقدم آمده استبنابراین، اگر کسی گناهی مرتکب شد و توبه کرد، امّا توبه اش را شکست و دوباره مرتکب گناه شد،هیچ مانعی ندارد که باز هم توبه کند و از خداوند عذرخواهی نماید؛ چراکه خداوند کسی را که فوراً ازگناه خود ناراحت می شود و بسیار توبه می کند، دوست دارد؛ زیرا می بیند چنین فردی، با اینکه در دام گناه افتاده، امّا قلبش نزد اوست و به سرعت از عمل خود پشیمان می شود.نمونهامام باقر (ع) به یکی از یاران خود فرمود:ای محمّدبن مسلم! گناهان مؤمن، وقتی که از آنها توبه می کند، بخشیده شده است. پس مؤمن، بایدبعد از توبه کردن، عمل را از نو آغاز کند و زندگی را از سر گیرد. البته آگاه باش که این امتیاز فقطبرای اهل ایمان است.محمّدبن مسلم از امام سؤال کرد: اگر مؤمن بعد از توبه و استغفار باز هم به طرف گناه بازگشت، آنوقت چه می شود؟امام فرمود: ای محمّدبن مسلم! تو خیال می کنی مؤمن از گناهش پشیمان می شود و از آن استغفارمی کند، امّا خداوند توبه او را قبول نمی کند؟!محمّدبن مسلم بار دیگر می پرسد: حال اگر این توبه شکستن را بارها تکرار کند و پس از هر گناه بازهم توبه کند و از خدا طلب بخشش نماید، باز هم قبول است؟امام در جواب فرمود: هر وقت مؤمن با استغفار و توبه به سوی خدا باز گردد، خدا هم با بخشش بهسوی او باز می گردد . سپس امام این آیه را خواند : « اوست که توبهء بندگانش را می پذیرد و گناهان را می بخشد و می داند که چه می کنید.»سپس امام به محمّدبن مسلم تذکّر داد و فرمود: مراقب باش مؤمنین را از رحمت خدا مأیوس حیله های شیطان برای تقرب انسان را بیان کنید؟ ۱ ـ ۲ ـ ۳ ـ شیطان، برای دور کردن انسان از توبه، تلاش فراوان می کند و با فریب مانع توبه انسان ها می شود،از جمله اینکه:۱ ـ ابتدا انسان را با این وعده که « گناه کن و بعد توبه کن! » به سوی گناه می کشاند و وقتی که اوآلوده شد، از رحمت الهی مأیوسش می سازد و می گوید «آب که از سر گذشت چه یک وجب، چه صدوجب .» در این حالت، انسان با خود می گوید که کار از کارگذشته و پرونده عملم نزد خداوند آن قدر سیاه است که دیگر توبه ام پذیرفته نیست. درحالی که آدمی، هرقدر هم که بد باشد، اگر واقعاً توبه کند ونادم و پشیمان شود، حتماً خداوند توبه اش را می پذیرد.طمع ز فیض کرامت مَبُر که خُلق کریم گنه ببخشد و بر عاشقان ببخشاید ۲ـ انسان را به « تسویف» می کشاند. «تسویف» از ریشهء « سوف» و به معنای امروز و فردا کردن وکار امروز را به فردا انداختن است. به عبارت دیگر، فرد گنهکار دائماً به خود می گوید « به زودی توبهمی کنم و این گفته را آن قدر تکرار می کند، تا اینکه دیگر میل به توبه در او خاموش می شود.این حیله شیطان، بیشتر برای گمراه کردن جوانان به کار می رود. به او می گوید تو هنوز جوانی وفرصت توبه داری، بالاخره در آینده می توانی توبه کنی. امّا این یک دام است و سبب عادت جوان بهگناه می شود، به طوری که ممکن است ترک گناه برایش سخت گردد.درست است که هر وقت برگردیم خدا قبولمان می کند، اما اگر انسانی غرق گناه شود، دیگر معلومنیست که میل به توبه پیدا کند. شاید گناه به قدری بر روحش غلبه کند که هیچ وقت قلبش از گناه پشیمان نشود و وقتی که پشیمانی قلبی نباشد توبه ای صورت نگرفته است.همچو آن شخصِ درشتِ خوش سُخُن در میان ره نشاند او خاربُنهر دمی آن خاربُن افزون شدی پای خلق از زخم آن پرخون شدیجامه های خَلق بدریدی زخار پای درویشان بِخَستی زار زارچون به جِد حاکم بدو گفت این بکَن گفت آری برکَنَم روزی ش منمدتی فردا و فردا وعده داد شد درخت خارِ او محکم نهادگفت روزی حاکمش ای وعده کَژ پیش آ در کار ما واپَس مَغَژتو که می گویی که فردا، این بدان که به هر روزی که می آید زمانآن درختِ بَد جوان تر می شود وین کَنَنده پیر و مضطر می شودخار بُن در قوّت و برخاستن خارکَن در پیری و در کاستنخار بُن هر روز و هر دم سبزتر خارکَن هر روز زار و خشک تراو جوان تر می شود تو پیرتر زود با ش و روزگار خود ببَر ۳ـ روش دیگر شیطان برای کشاندن انسان به شقاوت این است که او را گام به گام و آهسته به سمتگناه می کشاند تا در این فرایند تدریجی، متوجه زشتی گناه و قبح آن نشود و اقدام به توبه نکند برایمثال، شیطان از همان ابتدا، انسان را به رابطه نامشروع با جنس مخالف دعوت نمی کند، بلکه در گاماول سخن از یک دوستی ساده به میان می آورد، دوستی ای که فقط در حد صحبت و درد دل کردناست. اما در گام های بعدی و به صورت تدریجی چنان این دوستی را پیش می برد که فرد خود را غرقدر فساد و آلودگی می بیند. مراحل تکمیلی توبه را نام ببرید؟ ۱ـ تلاش در جهت دور شدن از گناه٢ ـ جبران حقوق الهى و حقوق مردم توبه یا همان پشیمانی از گناه آثار و نتایجی دارد که در زندگی شخص توبه کننده خود را نشان می دهد؛از جمله: ۱ـ تلاش در جهت دور شدن از گناه: را توضیح دهید؟توبه کننده تلاش می کند دیگر به سراغ گناهی که از آن پشیمان شده است نرود؛ زیرا انجام آن مساوی با شکستن توبه است که در آن صورت باز هم باید توبهکند. به عبارت دیگر، اگر توبه کننده حقیقتاً توبه کرده باشد، گرچه ممکن است به آن گناه علاقه ای همداشته باشد، سعی خواهد کرد در عمل از آن دوری نماید؛ یعنی از افراد، مکان ها و موقعیت هایی کهمی توانند زمینه ساز شکل گیری گناه باشند، دوری می کند. بررسی برای اینکه حالت پشیمانی، به ترک گناه بینجامد، چه راه حل هایی را پیشنهاد می دهید؟انواع حق اللهالناسالنفس الناس حق انواع معنویمادی٢ ـ جبران حقوق الهى و حقوق مردم: را توضیح دهید؟ توبه کننده تلاش می کند حقوقی را که با گناه خود ضایع کرده است جبران نماید. دسته ای از این حقوق، مربوط به خداوند است. مهم ترین حق خداوند نیز،حق اطاعت و بندگى اوست. توبه کننده باید بکوشد کوتاهى هاى خود را در پیشگاه خداوند جبران کند؛ براى مثال، نمازها یا روزه هاى از دست داده را به تدریج قضا نماید و عبادت هاى ترک شده را به جا آورد.البته خداوند نسبت به بندگان خود مهربان است و اگر ببیند که شخص توبه کار تلاش خود را کرده ونتوانسته همه گناهان را جبران کند، بقیه موارد را خود جبران نموده و او را عفو مى کند.دسته ای دیگر، حقوق مردم است. توبه کننده باید بکوشد اگر ستمى بر مردم کرده است آن را جبراننماید و حقوق مادى یا معنوى آنها را در حد توان ادا کند و رضایت صاحبان حق را به دست آورد واگر به آنان دسترسى ندارد، به نیابت از آنان صدقه دهد و برایشان دعاى خیر و طلب آمرزش نماید. توجه کنیم که حقوق معنوی انسان ها بسیار مهم تر از حقوق مادى آنان است. اگر با دروغ، غیبت و تهمت آبروى انسانى ریخته شده، اگر قلب پدر یا مادرى بر اثر بى حرمتى فرزندى شکسته شده، اگر با توزیع کتاب یا راه انداختن یک شبکه اجتماعی گمراه کننده در فضای مجازی، فساد و تباهى در جامعه گسترش یا فته، اگر رفتار ناپسند برخى افراد سبب بدبینى دیگران به دین شده، در واقع حقوق معنوى افراد ضایع شده است و باید فرد توبه کننده به جبران حقوق از دست رفته بپردازد.گناهان صغیرهکبیره گناه هان فردیاجتماعیتوبۀ اجتماعی را توضیح دهید؟آنچه تاکنون گفته شد مربوط به توبهی فردى بود؛ اما (جامعه هم اگر در برخى از ابعاد از مسیر توحید و اطا عت از خد ا و ند خا ر ج شـد، نیا ز مند بازگشت به مسیر توحید و اصلاح ، یعنى نیازمند « توبه اجتماعی » است .انحراف هاى اجتماعى باید در همان مراحل ابتدایى خود اصلاح شوند تا گسترش نیابند و ماندگارنشوند. رباخوارى، رشوه گرفتن، بى توجهى به عفاف و پاکدامنى، ظلم کردن و ظلم پذیرى و اطاعت ازغیر خدا از جمله این بیمارى ها و انحراف هاست.)راه اصلاح جامعه از گناهان اجتماعی را توضیح دهید؟مهم ترین راه اصلاح و معالجه جامعه از این بیمارى ها انجام دادن وظیفه امر به معروف و نهى از منکراست. اگر مردم در انجام این وظیفه کوتاهى کنند، گناهان اجتماعى، قوى تر و محکم تر مى شوند و درتمام سطوح جامعه نفوذ می کنند. در واقع اگر مردم در برابر این گناهان حساسیت نشان دهند و در برابرآن بایستند و بکوشند که جامعه را به وضع صلاح و درستی باز گردانند، به آسانى مى توانند مانع گسترش گناهان شوند. اما اگر مردم کوتاهى کنند و اقدامات دلسوزان جامعه به جایى نرسد و به تدریج انحرافِ از حق ریشه بدواند، اصلاح آن مشکل مى شود و نیاز به تلاش هاى بزرگ و فعالیت هاى اساسی و زیربنایی پیدا می شود تا آنجا که ممکن است نیاز باشد انسان هاى بزرگى جان و مال خود را تقدیم کنند تا جامعه را از تباهى برهانند و مانع خاموشى کامل نور هدایت شوند.)تا چه زمانى برای توبه کردن مهلت داریم؟( سراسر عمر ظرف زمان توبه است ، امّا بهترین زمان براى توبه، دوره ای است که امکان توبه بیشتر وانجام آن آسان تر و جبران گذشته راحت تر است. بر این اساس، باید به این نکته توجه کنیم:دوره جوانى دوره انعطاف پذیرى، تحوّل و دگرگونى و دوره پیرى دوره کم شدن انعطاف و تثبیتخوى ها و خصلت هاست. اگر در دوره جوانى خصلت هایى در انسان پدید آمد و ماندگار شد خارج کردن آنها در پیرى بسیار سخت و طاقت فرسا خواهد بود. صفات ناپسندى که در ما پدید مى آیند، شبیه ریشه های نهالی هستند که در ابتدا نفوذ کمی در خاک دارد اما هر قدر زمان می گذرد، نفوذ آن بیشتر می شود و قوی تر می گردد تا جایی که کندن آن درخت بسیار سخت می شود.)امام خمینى ره خطاب به جوانان می نویسد:بهارِ توبه ایام جوانى است که بار گناهان کمتر و تیرگی قلب و ظلمت درون اندک تر و شرایط توبهسهل تر و آسان تر است. انسان در پیرى حرص، طمع، حبّ جاه و مال و طول آرزویش بیشتر است، واین به تجربه ثابت شده است و حدیث شریف نبوى شاهد بر آن است . فرض کنیم که انسان بتواند درایام پیرى به توبه اقدام کند، از کجا که به پیرى برسد و اجل، او را در سن جوانى و در حال اشتغال بهنافرمانى نرباید و به او مهلت دهد؟…پس اى عزیز، از فریب هاى شیطان بترس و در حذر باش، و با خداى خود مکر و حیله مکن کهپنجاه سال یا بیشتر شهوت رانى مى کنم و دم مرگ با کلمهء استغفار جبران گذشته مى کنم؛ اینها خیال خاماست. اگر در حدیث دیدى یا شنیدى که حق تعالى بر این امت لطف فرموده و توبهء آنها را تا قبل ازمشاهدهء آثار مرگ یا خوِد آن قبول مى فرماید، صحیح است؛ ولى هیهات که در آن وقت توبه از انسانسرزند! مگر توبه لفظ است؟! اقدام به توبه زحمت دارد؛ … چه بسا باشد که قبل از فکِر توبه یا عملىکردن آن، اجل مهلت ندهد و انسان را با بار معصیت هاى سنگین و ظلمت بى پایان گناهان، از این جهانمنتقل نماید. آن وقت خدا مى داند که انسان به چه گرفتارى ها و بدبختى ها دچار مى شود …پس اى عزیز، هرچه زودتر دامن همت به کمر بزن و عزم را محکم و اراده را قوى کن و از گناهان، تادر سن جوانى هستى یا در حیات دنیایى به سر مى برى، توبه کن و مگذار فرصت خدا داد از دستت برود.