سلاطین سلجوقی برای مشروعیت بخشیدن به حکومت خود چه کردند

سوالات مطالعات هشتم درس چهاردهم

سوالات مطالعات هشتم درس چهاردهم

سوال و جواب درس ۱۴ مطالعات اجتماعی کلاس هشتم

? سوالات متن مطالعات هشتم ? درس چهاردهم : میراث فرهنگی ایران در عصر سلجوقی

۱-چرا از میان سه سلسله ترک تبار ، سلجوقیان مهم تر بودند؟پاسخ: تأثیر در تحولات ایران و سایر سرزمین های اسلامی ب – وسعت قلمرو ج) گسترش علم و دانش هنر و معماری

۲-تشکیلات اداری و حکومتی سلجوقیان برگرفته از کدام سلسله ها بود؟پاسخ: برگرفته از سامانیان و غزنویان – البته تشکیلات آن دوره ها نیز برگرفته از نظام اداری و حکومتی ایران باستان بود

۳-در دوره سلجوقیان چه کسی قدرت معنوی و چه کسی قدرت سیاسی و نظامی داشت؟پاسخ: در رأس حکومت سلجوقی، سلطان قرار داشت. در آن دوره، خلیفهٔ عباسی بیشتر ریاست معنوی و دینی داشت و قدرت سیاسی و نظامی در اختیار سلاطین بود.

۴- چرا سلاطین سلجوقی سعی می کردند خود را مطیع و پشتیبان خلیفه نشان دهند؟پاسخ: سلاطین سعی می کردند برای مشروعیت بخشیدن به حکومت خود و جلب نظر مردم، خود را مطیع و پشتیبان دستگاه خلافت نشان دهند.

۵- ویژگی شاهان دوره سلجوقی چه بود؟پاسخ: اگرچه شاهان در امور مختلف با وزرا مشورت می کردند اما رأی و نظر آنها مافوق همه بود. در این دوره نیز سلاطین با ظلم و خودکامگی حکومت می کردند و منتقدان و مخالفان خود را به سختی مجازات می کردند. سلاطین زندگی پرتجملی داشتند صاحب املاک و ثروت زیادی بودند.

۶-چرا سلجوقیان به وجود وزیران ایرانی برای اداره کشور نیازمند بودند ؟پاسخ: سلجوقیان، مردمانی گله دار(دامدار) و بیابان گرد بودند که با زور شمشیر، امور سیاسی و نظامی را در اختیار گرفتند، آنها از شهرنشینی و کشورداری بی خبر بودند و برای ادارهٔ قلمروِ پهناور خود ناگزیر شدند از وزیران ایرانی استفاده کنند.

۷-دو تن از وزیران مهم سلجوقیان را نام ببرید.پاسخ: عمیدالملک کُندری – وزیر سلطان طغرل نقشی مؤثر در موفقیت های این سلطان داشت. خواجه نظام الملک – وزیر آلب ارسلان و ملکشاه نیز چنان قدرت و نفوذی داشت که کمتر کاری بدون صلاحدید و مشورت او انجام می گرفت.

۸- تنظیم رابطه سلطان با خلیفه ودیگر فرمانروایان از وظایف چه کسی بود؟پاسخ: از وظایف وزیران

۹-دوره سلجوقیان از چه نظر از دوره های برجسته تاریخ ایران محسوب می شود؟پاسخ: از نظر گسترش دانش و هنر و ادب

۱۰-خواجه نظام الملک چه مدارسی را بنیان گذاشت ؟ مهمترین آنها در کدام شهرها بودند؟پاسخ: مدارس نظامیه مهم ترین آنها نظامیه های نیشابور، اصفهان و بغداد بودند. او اموال و املاک زیادی را وقف این مدارس کرد.

۱۱-ویژگی مدارس نظامیه چه بود؟پاسخ: به مدرسان، مدیران و کارکنان نظامیه ها، حقوق پرداخت می شد. این مدارس، مقررات خاصی داشتند و استادان و شاگردان با دقت خاصی گزینش می شدند و رقابت شدیدی برای رسیدن به مقام استادی در این مدارس وجود داشت.

۱۲-دو تن از اساتید و دانش آموختگان مدارس نظامیه را نام ببرید.پاسخ: اما م محمد غزالی، عاِلم بزرگ ایرانی از استادان نظامیه بود. سعدی، شاعر معروف نیز از دانش آموختگان مدارس نظامیه بود.

۱۳-در آستانه هجوم مغول ها کدام منطقه بزرگترین مرکز علمی و ادبی و مذهبی ایران بود ؟ چرا؟پاسخ: خراسان – زیرا در آن زمان در شهرهای خراسان بیش از سایر مناطق ایران مدرسه وجود داشت؛

۱۴-زبان و ادب فارسی در دوران غزنویان ، سلجوقیان و خوارزمشاهیان چه جایگاهی داشت؟پاسخ: در هر سه دوره زبان و ادب فارسی مورد توجه و حمایت قرار گرفت و روز به روز علاقه به گسترش این زبان بیشتر شد زبان فارسی با حمله محمود غزنوی در هند، و با توسعه قلمرو توسط سلجوقیان در آسیای صغیر رواج یافت . به دنبال تغییر زبان از عربی به فارسی برای نوشتن نامه ها و فرمانهای حکومتی در دورهٔ سلجوقی تعداد بیشتری از مورخان و دانشمندان علا قه مند به نوشتن کتاب های خود به زبان فارسی شدند. ( در قرن های پنجم و ششم هجری، زبان ترکی که زبان فرمانروایان بود، نیز در ایران رواج پیدا کرد و برخی از واژ ه های آن به زبان فارسی راه یافت.)

۱۵-چه چیز سبب گسترش شهر و شهرنشینی در دوره سلجوقی شد ؟ و کدام شهرها پایتخت سلجوقیان بودند؟پاسخ: آرامش و رونق بازرگانی، سبب گسترش شهر و شهرنشینی و به وجود آمدن شهرهای بزرگ و پرجمعیت شد. پایتختهای سلجوقیان : ری، نیشابور و اصفهان

۱۶-ویژگی معماری در دوره سلجوقی چه بود و چگونه به اوج شکوفایی خود رسید؟پاسخ: در ساختن مساجد ایرانی، ابتکار خاصی به کار رفت و حیاط و چهار ایوان اطراف آن معمول گردید. در ساختن انواع گنبدها، برجها و منار ه ها، کاروانسراها و مدارس نیز الگوهای جدیدی در معماری به کار گرفته شد . در قرنهای پنجم تا هفتم هجری، «آجرکاری » و «کاشی کاری » در بناها به اوج زیبایی و شکوفایی رسید. کاشی کاری از ابتکارات مهم معماران ایرانی برای تزئین بناها بود.

۱۷-نمونه هایی از نشانه های گسترش هنر در دوره سلجوقی را ذکر کنید .پاسخ: – ظروف زرین فام یا طلایی که با نقش و نگا رهای مختلف تزئین شده – ساختن جلد کتاب از چرم و نقش انداختن بر روی آن – ساختن ظروف سفالین لعابدار و بدون لعاب – خوشنویسی – فلزکاری – تذهیب

نمونه سوال درس ۱۴ مطالعات هشتم

سوال‌های درس ۱۴

۱٫ چرا سلجوقيان در ميان سه سلسله ترک تبار از اهميت بيشتری برخوردار بودند؟

سلجوقيان هم به سبب تأثيری كه در تحولات ايران و ساير سرزمين های اسلامی و هم به سبب وسعت قلمروشان، اهميت بيشتری داشتند.

۲٫ سلجوقيان تشكيلات حكومت خود را چگونه پايه گذاری كردند؟

سلجوقيان تشكيلات اداری و حكومتی خود را بر اساس تشكيلاتی كه از سامانيان و غزنويان به جای مانده بود، پايه گذاری كردند. البته تشكيلات آن دوره ها نيز بر گرفته از نظام اداری و حكومتی ايران باستان بود و در هر دوره تغييراتی نيز در آن پديد می‌آمد.

۳٫ در دوره سلجوقيان سلاطين برای مشروعيت بخشيدن به حكومت خود چه می كردند؟

سعی می كردند خود را مطيع و پشتيبان دستگاه خلافت نشان دهند.

۴٫ سلاطين در دوره سلجوقيان چگونه بر مردم حكومت می كردند؟

با ظلم و خود كامگی حكومت می كردند و منتقدان و مخالفان خود را به سختی مجازات می كردند. سلاطين زندگی پر تجملی داشتند و صاحب املاک و ثروت زيادی بودند.

۵٫ حكومت سلجوقی قدرت و عظمت خود را چگونه به دست آورده بود؟

با سياست و كفايت وزيران ايرانی به دست آورده بود.

۶٫ چرا سلجوقيان ناگزير بودند برای اداره قلمرو خود از وزيران ايرانی استفاده كنند؟

سلجوقيان مردمانی گله دار و بيابان گرد بودند كه با زور شمشير، امور سياسی و نظامی را در اختيار گرفتند، آنها از شهرنشينی و كشورداری بی خبر بودند و برای اداره قلمرو پهناور خود ناگزير شدند از وزيران ايرانی استفاده كنند.

۷٫ عميدالملک كُندری كه بود؟

وزير سلطان طُغرِل بود كه نقشی موثر در موفقيت های او داشت.

۸٫ خواجه نظام الملک كه بود؟

وزير آلب ارسلان و ملكشاه بود، او چنان قدرت و نفوذی داشت كه كمتر كاری بدون صلاحديد و مشورت او انجام می گرفت.

۹٫ در دوره سلجوقيان وزيران ايرانی چه نقشی در اداره امپراتوری سلجوقی داشتند؟

در نتيجه تدبير و مديريت اين وزيران، اوضاع اقتصادی و فرهنگی بهتر شد و كشاورزي، بازرگاني،صنعت، هنر و معماری رشد زيادی كرد.

۱۰٫ يكی از وظايف مهم وزيران در دوره سلجوقی را بنويسيد.

تنظيم رابطه‌ی سلطان با خليفه و ديگر فرمانروايان

۱۱٫ دوره سلجوقيان از چه نظر در تاريخ ايران از دوره های برجسته محسوب می‌شود؟

از نظر گسترش دانش و هنر و ادب.

۱۲٫ چرا مدارس نظاميه به اين نام معروف شدند؟ و اين مدارس در كدام شهرها بنا شدند؟

خواجه نظام الملک مدارسی در شهرهای مختلف بنيان گذاشت كه همگی آنها نظاميه خوانده می شدند و مهم ترين آنها نظاميه های نيشابور، اصفهان و بغداد بودند.

۱۳٫ مدارس نظاميه چه ويژگی هايی داشتند؟

در مدارس نظاميه به مدرسان، مديران و كاركنان نظاميه ها، حقوق پرداخت می شد. اين مدارس مقررات خاصی داشتند و استادان و ا شگردان با دقت خاصی گزينش می شدند و رقابت شديدی برای رسيدن به مقام استادی در اين مدارس وجود داشت.

۱۴٫ چه عاملی موجب رواج زبان فارسی در هندوستان شد؟

لشكركشی های محمود غزنوی و جانشينانش به هندوستان، موجب زبان فارسی در زبان فارسی در آن ديار شد.

۱۵٫ در ابتدای دوره سلجوقي، نامه ها و فرمان های حكومتی به چه زبانی بود؟

نامه ها و فرمان های حكومتی و دفترهای ديوانی از عربی به فارسی تغيير كرد. به دنبال آن تعداد بيشتری از مورخان و دانشمندان علاقه مند به نوشتن كتاب های خود به زبان فارسی شدند.

۱۶٫ چرا در دوره سلجوقی شهر و شهرنشينی گسترش يافت؟

به سبب آرامش و رونق بازرگاني.

۱۷٫ پايتخت های سلجوقيان را نام ببريد؟

ري، نيشابور و اصفهان كه پايتخت های سلجوقيان بودند از شهرهای آباد آن دوره محسوب می شدند.

۱۸٫ در دوره سلجوقی ايرانيان چه ابتكار خاصی در ساختن مساجد به كار می بردند؟

درساختن مساجد ايرانی ابتكار خاصی به كار رفت و حياط و چهار ايوان اطراف آن معمول گرديد. در ساختن انواع گنبدها، برج ها و مناره ها، كاروانسراها و مدارس نيز الگوهای جديدی در معماری به كار گرفته شد.

۱۹٫ نمونه هايی از جلوه های مهم هنر دوره سلجوقی را بنويسيد؟

ساختن ظروف سفالين لعاب دار و بدون لعاب و ظروف زرين فام يا طلايی كه با نقش و نگار های مختلف تزئين شده از جلوه های مهم هنر دوره سلجوقی بود.

۲۰٫ كدام يک از هنرهای ايرانی در دوره سلجوقی گسترش يافت؟

فلز كاري، خوشنويسي، تذهيب و ساختن جلد كتاب از چرم ونقش انداختن بر روی آن نيز گسترش يافته بود.

*- در رأس حكومت سلجوقی …………… قرار داشت. (سلطان)

*- از مهم‌ترين مقام‌های كه در عهد سلجوقيان وجود داشت، مقام …………… بود. (وزارت)

*- عالم بزرگ ايرانی به نام …………… از استاداننظاميه بود. (امام محمد غزالي)

*- شاعر معروف ايرانی به نام …………… از دانش آموختگان مدارس نظاميه بود. (سعدی)

*- بزرگ ترين مركز علمي، ادبی و مذهبی در دوره سلجوقی …………… بود. (خراسان)

*- در قرن پنجم و ششم هجري، زبان …………… كه زبان …………… بود نيز در ايران رواج پيدا كرد. (تركی – فرمانروايان)

*- در قرن پنجم تا هفتم هجري، آجر كاری و …………… در بناها به اوج زيبايی و شكوفايی رسيد. (كاشی كاری)

*- از ابتكارات مهم معماران ايرانی …………… برای تزئين بناها بود. (كاشی كاری)