دو روش جهت یابی در روز دفاعی نهم

آشنایی با انواع جهت یابی در(روز و شب)

آشنایی با انواع جهت یابی در(روز و شب)

یک فرد چه در مسافرت و چه در مکان هایی که تا کنون قفدم نگذاشتهو با آن چندان آشنایی ندارد هرگز گم نخواهد شد و بسادگی سمت و جهت صحیح را تشخیص داده خود را به مقصد می رساند  اما یک رزمنده که اغلب در مناطقی مشغول مبارزه است که شاید هرگز آنجا را ندیده باشد باید  به مراتب بهتر از یک فرد عادی بتواند مسیر حرکت را شناخته خود را به هدف برساند چون امکان دارد کوچکترین اشتباه غیر قابل جبران باشد.

ممکن است یک واحد عملیاتی نیروی رزمنده خوبی باشد و در مصاف با دشمن او را از بین برده و منهدم نماید ولی در موقع پیشروی یا برگشت بطرف نیروهای خود نتواند در جهت صحیح حرکت کند که در این صورت  بدست دشمن گرفتار شده یا در بیابانها سر گردان خواهد شد . بنابر این در اینجا به چند روش از روشهای جهت یابی اشاره می شود که امید وارم در جهت سر کوبی دشمنان اسلام راهگشای رزمندگان اسلام باشد.( انشاء الله)

تعریف جهت یابی:جهت یابی به دانشی گفته می شود که شخص با آگاهی از آن قادر باشد تقریبا در هر شرایطی موقعیت جهت ها را در طبیعت نسبت به خود مشخص نماید.

تعریف جهت:جهت امتدادی است ثابت در طبیعت که مو قعیت آن در اثر تغییر وضعیت ناظرتغییر نمیکند مانند :جهت شمال – جهت جنوب- جهت شرق – جهت غرب.

تعریف سمت :سمت امتدادی است که نسبت به ناظر ثابت و نسبت به محیط او متغیر می باشد . مانند :سمت چپ- سمت راست – سمت جلو – سمت عقب.

فرق بین سمت و جهت :جهت ها همیشه ثابت هستند ولی سمت تغییر می کند.

جهت ها:

چهار جهت اصلی عبارتند از : شمال و جنوب = مشرق و مغرب.

چهار جهت فرعی عبارتند از : شمال شرقی و جنوب شرقی= شمال غربی و جنوب غربی .            

ودر ادامه چند روش جهت یابی ذکر می شود البته لازم به یاد آوری است که جهاتی که با این روش ها بدست می آید تقریبی است.

جهت یابی در روز:

روشهای جهت یابی درروز عبارتند از :

۱-    بوسیله ی ساعت و خو رشید.

۲-    بوسیله ی چوب وآفتاب(سایه).

۳-    بوسیله ی مقاطع در ختان و…..

۱-بوسیله ی ساعت و خورشید:

الف – در نیمکره شمال:

عقربه ی ساعت شمار را طوری به طرف خورشید بگیرید که سایه آن درست در زیر عقربه قرار گیرد در این حال زاویه بین عقربه ساعت شمار و ساعت ۱۲ را در نظر گرفته نیمساز آن را نظری رسم کنید. جهت نیمساز به طرف جنوب و سمت دیگر آن به طرف شمال می باشد.                               

 ب- درنیمکره جنوبی:

عدد ۱۲ ساعت را به طرف خور شید بگیرید  و نیمساز زاویه بین ساعت ۱۲و عقربه ساعت شمار را نظری رسم کنید جهت نیمساز  به طرف شمال خواهد بود.

تذکر:در صورتی که ساعت شما عقربه ای نباشد می توانید شکل یک ساعت عقربه ای را را روی کاغذ بکشید و عقربه ساعت شمار آن را روی زمانی که در آن هستید قرار دهید و به صورتی که گفته شد عمل کنید.

۲-بوسیله ی چوب و آفتاب (سایه):

چوبی را که در ازای آن حدود یک متر یا کمتر باشد انتخاب نموده (سمبه )بطور عمودی در زمین فرو کنید . سایه سر چوب را با یک  تکه سنگ  یا چیز دیگری علامت گذاری کنید  پس از حدود یک ربع دوباره سایه سر چوب را که تغییر کرده است علامت گذاری کنید سپس به وسیله ی خطی این دو نقطه را در روی زمین وصل نموده امتداد دهید. در این حال مشاهده می کنید  که جهت حرکت سایه از مغرب به طرف مشرق است. اگر از هر نقطه این خط خطی بر آن عمود کنید امتداد شمال و جنو ب مانند زیر بدست می آید.                                                              

۳-    بوسیله ی مقطع درختان :

اگر مقطع در ختان بریده شده ای را ببینید تعدادی دایره های متحد المرکز مشاهده خوا هید کرد  که هر یک از آ نجا نشانه ی یک عمر درخت می باشد  که بطور دایم آفتاب  به تنه آن تابیده است.

دایره های نشان دهنده عمر درخت در یک سمت به هم نزدیک ودر سمت دیگر دور خواهد بود . سمتی که دایره ها از هم دور هستند سمت جنوب ( به علت تابش باد آب و رشد بیشتر آن )وسمتی که دایره ها به هم نزدیکترند سمت شمال می باشد.لازم به ذکر است که در نیمکره جنوبیکره زمین سمتها عکس این مطلب خواهد بود.

علاوه بر موارد یاد شده مکان ها و چیز هایی هستند که با استفاده از آنها در موارد ضروری می توان جهت را پیدا کرد مانند:محراب مسجد- دستشویی مسلمانان – لانه مورچه- برفهای طرفین کوه و نمناکی کوه و تپه – خزه تنه درختان -علفهای زیر درخت- جهت وزش بادو…..

جهت یابی در شب:

در شب بهترین وسیله برای جهت یابی استفاده از وجود ماه و ستارگان است که در اینجا به ذکر چند نمونه از آن می پردازیم:

۱-بوسیله ی ستارگان هفت برادران (دب اکبر):

بلای قطب شمال (در فضا )ستاره ثابتی است به نام ستاره قطب که اگر رو به آن بایستید رو به شمال خواهید بود . برای پیدا کردن این ستاره می توان از ستارگان دب اکبر و ذات الکرسی استفاده نمود.

ستارگان دب اکبر هفت ستاره اند که به شکل ملاقه قرار گرفته اند . اگر دو ستاره آخر یعنی لبه ملاقه را در نظر بگیرید و به وسیله یک خط فرضی آنها را به هم وصل نموده پنج برابر ادامه دهید این خط به ستاره قطب شمال میرسد .

به وسیله ستارگان ذات الکرسی نیز می توان ستاره قطب را پیدا نمود.این ستارگان به صورت WوMبوده که راس زاویه وسطی آن به طرف ستاره قطب شمال می باشد. این دو گروه ستارگان (دب اکبر – ذات الکرسی)تقریبا مقابل یکدیگر نسبت به ستاره قطب شمال قرار دارند که اگر احتمالا شبی یکی از آنها معلوم نبود دیگری حتما دیده می شود.

۲- بوسیله ستارگان خوشه پروین:

دسته ای ستاره حدود(۱۰الی ۱۵)در یک جا مجتمع هستند به شکل خو شه انگور که به آن خوشه پروین می گویند. این ستارگان مانند خورشید از شرق به طرف غرب در حال حرکتند ولی در همه وقت دم آن به طرف مشرق می باشد.

۳-بوسیله ستارگان باد بادکی:

حدود هفت یا هشت ستاره در آسمان وجود دارد که به شکل باد بادک یا علامت سئوال استاین ستارگان نیز از شرق به طرف غرب حرکت می کنند که درهر حال دنباله باد بادکی آن به طرف جنوب است.

۴-بوسیله هلال ماه:

بدین ترتیب که همیشه هلال ماهدرنیمه اول ماه تحدیش (برجستگی)به سمت غرب و در نیمه دوم به سمت شرق می باشد.

 در ادامه اطلاعاتی در مورد بروج دوازده گانه و معنای لغتی و اصطلاحی آن درنجوم و همچنین نمونه ای ازتقویم جلالی آمده است. برای کسب اطلاعات بیشتر به کتب مرجع مانند  لغت نامه دهخدا.فرهنگ معین .و کتب ستاره شناسی و نرم افزارهای موجود در بازار مراجعه کنید.

۱٫ برج اول= حمل: به معنی بره است و یک چهارم از ستاره های خوشه پروین در آن برج هستند.

۲٫ برج دوم= ثور:به معنی گاو است به ثور گاو فلک هم می گویندو سه چهارم از ستاره های خوشه ی پروین دراین برج است.

۳٫ برج سوم= جوزا :به صورت دو پیکر (دو قلو )هستند که با کمر بندی به هم متصل هستند.

۴٫ برج چهارم= سرطان : به معنی خرچنگ است که از ۱۳ستاره تشکیل شده است ۹ ستاره در داخل و ۴ستاره در خارج قرار گرفته اند و آن را به شکل تاج هم تصور کرده اند.

۵٫ برج پنجم= اسد:به معنی شیر است و مطابق مرداد ماه شمسی است.

۶٫ برج ششم= سنبله : به معنی خوشه یگندم است و ستاره ی درخشان و بزرگ spicaکه از ستارگان مشخص آسمان جنوب است در این برج قرار دارد غربی ها به جای سنبله عذ را به کار می برند.

۷٫ برج هفتم = میزان: به معنی ترازو است برج میزان خانه ی زهره است و به ه۹مین دلیل به سیاره(زهره) را ترازوی فلک گویند.

۸٫ برج هشتم= عقرب: به معنای کژدم است و ماه در حالتی ممکن است در این برج قرار گیرد.

۹٫ برج نهم= قوس: به معنی کمان است و این برج به شکل کمان و یک تیر انداز است.

۱۰٫ برج دهم= جدی : به معنب بزغاله است و این برج خانه ی زحل است و سیاره ی زحل هم در نظر مردمان قدیمنحس اکبر (بد بختی بزرگ) است.

۱۱٫ برج یازدهم= دلو:به معنب مشکی است که در آن برای بیرون آوردن آب از چاه می کردند و از جنس چرم بوده است.

۱۲٫ برج دوازدهم = حوت :به معنی ماهی است و این برج به مانند دو ماهی به نظر می رسد.

پیش از اسلام جنگ کردن در چهار ماه حرام بوده استکه عبارتند از  محرم . رجب . ذیقده و ذی حجه و اسلام نیز این قانون را مضاء کرد. بدین سبب بعد از این چهار ماه  لقب حرام می آید.

برای فرا گر فتن ماههای قمری سعی کنید دو بیت زیر را حفظ کنید.

ز محرم که گذشتی بودت ماه صفر                 دو ربیع و دو جمادی زپی یکدیگر

رجب است از پی شعبان و رمضان و شوال          آنگاه به ذیقده و ذیحجه بکن نیک نظر

ردیف

ماههای شمسی

ماههای قمری

برجهای منطقه البروج

ماههای میلادی

فروردین

محرم الحرام

حمل

ژانویه

ja ua y

  ۲

اردیبهشت

صفر المظفر

ثور

فوریه

Feb ua y

  ۳

خرداد

ربیع الاول

جوز

مارس

Ma ch

  ۴

تیر

ربیع الثانی

سرطان

آوریل

Ap il

  ۵

مرداد

جمادی الاول

اسد

می(مه)

  ۶

شهریور

جمادی الثانی

سنبله

ژوئن

Ju e

  ۷

مهر

رجب المرجب

میزان

ژولای(جولای)

July

  ۸

آبان

شعبان المعظم

عقرب

آگوست

Agus

  ۹

آذر

رمضان المبارک

قوس

سپتامبر

Sep embe

  ۱۰

دی

شوال المکرم

جدی

اکتبر

Oc obe

  ۱۱

بهمن

ذیقده الحرام

دلو

نوامبر

Novembe

  ۱۲

اسفند

ذیحجه الحرام

حوت

دسامبر

Decembe

بسیاری از دانش آموزان دوست دارند که اطلاعاتی در مورد نجوم داشته باشند و بدانند که در ایام قدیم بدون وسائل و

تجهیزات جدید چگونه کشتی هاراه خود را پیدا می کنند و بیابا نگردان چگونه گمراه نمی شدند و راه خود را باز می یافتند.

کنجکاوی و تخیل مردم آن زمان باعث شد که ستارگان آسمان را که در محلی جمع می شدند به صور (صورت های ) مختلفی مانند کنند

وآن ها بهتر بشناسند و راهنمای حرکت آنان باشد. مثل گاو . ماهی. خرس. خوشه و…

در قدیم معتقد بودند که برخی از کارها در هر یک از این بروج (برج ها). انجام آن به مصلحت نیست و بر عکس انجام برخی کارها در

برج های مخصوصی باعث خوشبختی آنان می شود و فرشتگان وحالات آن درشعر (خوشبختی)و نحس (بد بختی)خود موثرمی دانستند.

البته امروزه با پیشرفت علم اینمطلب را خرافه می دانند ولی هنوز در برخی قبایل و طوایف (طایفه ها)اعتقاد به آن وجود دارد.

آیا تا کنون شنیده اید که گویند: اوضاع قمر در عقرب است؟ منظور از این جمله آن است که اوضاع بد و بی نظم و مطابق میل نیست . (هوا پس است.)

قمر منظور ماه است و عقرب هم برج هشتم است. قرار گرفتن ماه در این برج در قدیم الایام نشان دهنده وضعیت بد و نا بسامان است.

روش‌های جهت‌یابی در روز

انواع روش های جهت یابیجهت یابی چیست و چگونه به ما کمک می کند؟

یافتن جهت‌های جغرافیایی را جهت‌یابی گویند. جهت‌یابی در بسیاری از موارد کاربرد دارد. برای نمونه وقتی در کوهستان، جنگل، دشت یا بیابان گم شده باشید، با دانستن جهت‌های جغرافیایی،می‌توانید به مکان مورد نظرتان برسید.یکی از استفاده‌های مسلمانان از جهت‌یابی، یافتن قبله برای نماز خواندن و ذبح حیوانات است. کوهنوردان، نظامیان، جنگل‌بانان و … هم به دانستن روش‌های جهت‌یابی نیازمندند.

هرچند امروزه با وسایلی مانند قطب‌نما یا GPS می‌توان به راحتی و با دقت بسیار زیاد جهت جغرافیایی را مشخص کرد، در نبود ابزار، دانستن روش‌های دیگر جهت‌یابی مفید و کاراست. در اینجا به برسی انواع روش های جهت یابی خواهیم پرداخت.

جهت‌های اصلی و فرعیاگر رو به شمال بایستیم، سمت راست‌مان مشرق (شرق، باختر)، سمت چپ‌مان مغرب (غرب، خاور) و پشت سرمان جنوب است. (جهت‌های جغرافیایی، که شمال با رنگ قرمز مشخص شده)این چهار جهت را جهت‌های اصلی می‌نامند. بین هر دو جهت اصلی یک جهت فرعی وجود دارد. مثلاً نیمساز جهت‌های شمال و شرق، جهت شمالِ شرقی (شمالِ شرق) را مشخص می‌کند.با دانستن یکی از جهت‌ها، بقیهٔ جهت‌ها را می‌توان به سادگی مشخص نمود. مثلاً اگر به سوی شمال ایستاده باشید، دست راست شما شرق، دست چپ شما غرب، و پشت سر شما جنوب است.

روش‌های جهت‌یابی برخی روش‌های جهت‌یابی مخصوص روز، و برخی ویژهٔ شب اند. برخی روش‌ها هم در همهٔ مواقع کارا هستند.توجه شود که: بسیاری از این روش‌ها کاملاً دقیق نیستند و صرفاً جهت‌های اصلی را به صورت تقریبی‌ مشخص می‌کنند. برای جهت‌های دقیق باید از قطب‌نما استفاده کرد، و میل مغناطیسی و انحراف مغناطیسی آن را هم در نظر داشت.آن‌چه گفته می‌شود اکثراً مربوط به نیمکره شمالی است؛ به طور دقیق‌تر، بالای ۲۳٫۵ درجه (بالای مدار رأس‌السرطان). در نیم‌کره جنوبی در برخی روش‌ها ممکن است جهت شمال و جنوب برعکس آن‌چه گفته می‌شود باشد.

روش‌های جهت‌یابی در روز جهت‌یابی با سمت خورشید۱- خورشید صبح تقریباً از سمت شرق طلوع می‌کند، و شب تقریباً در سمت غرب غروب می‌کند.این مطلب فقط در اول بهار و پاییز صحیح است؛ یعنی‌ در اولین روز بهار و پاییز خورشید دقیقاً از شرق طلوع و در غرب غروب می‌کند، ولی در زمان‌های دیگر، محل طلوع و غروب خورشید نسبت به مشرق و مغرب مقداری انحراف دارد. در تابستان طلوع و غروب خورشید شمالی‌تر از شرق و غرب است، و در زمستان جنوبی‌تر از شرق و غرب می‌باشد.

در اول تابستان و زمستان، محل طلوع و غروب خورشید حداقل حدود ۲۳٫۵ درجه با محل دقیق شرق و غرب فاصله دارد، که این خطا به هیچ وجه قابل چشم پوشی‌ نیست. در واقع از آن‌جا که موقعیت دقیق خورشید با توجه به فصل و عرض جغرافیایی متغیر است، این روش نسبتاً غیردقیق است.تنها جایی که خورشید همیشه دقیقاً از شرق طلوع و در غرب غروب می‌کند، استواست.

۲- در نیمکرهٔ شمالی زمین، در زمان ظهر شرعی خورشید همیشه دقیقاً در جهت جنوب است و سایهٔ اجسام رو به شمال می‌افتد.ظهر شرعی یا ظهر نجومی در موقعیت جغرافیایی شما، دقیقاً هنگامی است که خورشید به بالاترین نقطه خود در آسمان می‌رسد. در این زمان، سایهٔ شاخص به حداقل خود در روز می‌رسد، و پس از آن دوباره افزایش می‌یابد؛ همان زمان اذان ظهر.برای دانستن زمان ظهر شرعی می‌توانید به روزنامه‌ها مراجعه کنید یا منتظر صدای اذان ظهر باشید. ظهر شرعی حدوداً نیمه بین طلوع آفتاب و غروب آفتاب است.

۳- حرکت خورشید از شرق به غرب است؛ و این هم می‌تواند روشی برای یافتن جهت‌های جغرافیایی باشد.

جهت‌یابی با سایهٔ چوب(شاخص)شاخص، چوب یا میله‌ای نسبتاً صاف و راست است (مثلاً شاخه نسبتاً صافی از یک درخت به طول مثلاً یک متر) که به طور عمودی در زمینی مسطح و هموار و افقی(تراز و میزان) فرو شده است.روش اول: نوک(انتهای) سایهٔ شاخص روی زمین را مثلاً با یک سنگ علامت‌گذاری می‌کنیم. مدتی (مثلاً ده-بیست دقیقه بعد، یا بیشتر) صبر می‌کنیم تا نوک سایه چند سانتیمتر جابه‌جا شود. حال محل جدید سایهٔ شاخص (که تغییر مکان داده است) را علامت‌گذاری می‌نماییم.

حال اگر این دو نقطه را با خطی به هم وصل کنیم، جهت شرق-غرب را مشخص می‌کند. نقطهٔ علامت‌گذاری اول سمت غرب، و نقطهٔ دوم سمت شرق را نشان می‌دهد. یعنی اگر طوری بایستیم که پای چپ‌مان را روی نقطهٔ اول و پای راستمان را روی نقطهٔ دوم بگذاریم، روبروی‌مان شمال را نشان می‌دهد، و رو به خورشید (پشت سرمان) جنوب است.از آن‌جا که جهت ظاهری حرکت خورشید در آسمان از شرق به غرب است، جهت حرکت سایهٔ خورشید بر روی زمین از غرب به شرق خواهد بود. یعنی در نیم‌کره شمالی سایه‌ها ساعتگرد می‌چرخند.

هر چه از استوا دورتر بشویم، از دقت پاسخ در این روش کاسته می‌شود. یعنی در مناطق قطبی (عرض جغرافیایی بالاتر از ۶۰ درجه) استفاده از آن توصیه نمی‌شود.در شب‌های مهتابی هم از این روش می‌توان استفاده کرد: به جای خورشید از ماه استفاده کنید.

روش دوم(دقیق‌تر): محل سایهٔ شاخص را زمانی پیش از ظهر علامت گذاری می‌کنیم. دایره‌ یا کمانی به مرکز محل شاخص و به شعاع محل علامت‌گذاری شده می‌کشیم. سایه به تدریج که به سمت شرق می‌رود کوتاه‌تر می‌شود، در ظهر به کوتاه‌ترین اندازه‌اش می‌رسد، و بعداز ظهر به تدریج بلندتر می‌گردد. هر گاه بعد از ظهر سایهٔ شاخص از روی کمان گذشت (یعنی سایهٔ شاخص هم‌اندازهٔ پیش از ظهرش شد) آن‌جا را به عنوان نقطهٔ دوم علامت‌گذاری می‌کنیم. مانند روش پیشین، این نقطه سمت شرق و نقطهٔ پیشین سمت غرب را نشان می‌دهد.

در واقع هر دو نقطه سایهٔ هم‌فاصله از شاخص، امتداد شرق-غرب را مشخص می‌کنند.با این‌که روش پیشین نسبتاً دقیق است، این روش دقیق‌تر است؛ البته وقت بیشتری برای آن لازم است.برای کشیدن کمان مثلاً طنابی(مانند بند کفش، نخ دندان) را انتخاب کنید. یک طرف طناب را به شاخص ببندید، و طرف دیگرش را به یک جسم تیز؛ به شکلی که وقتی طناب را می‌کشید دقیقاً به محل علامت‌گذاری شده برسد. نیم‌دایره‌ای روی زمین با جسم تیز رسم کنید.وقتی سایهٔ شاخص به حداقل اندازهٔ خود می‌رسد(در ظهر شرعی)، این سایه سمت جنوب را نشان می‌دهد (بالای۲۳٫۵ درجه).

 جهت‌یابی با ساعت عقربه‌دارساعت مچی معمولی (آنالوگ، عقربه‌ای) را به حالت افقی طوری در کف دست نگه می‌داریم که عقربهٔ ساعت‌شمار به سمت خورشید اشاره کند. در این حالت، نیمسازِ زاویه‌ای که عقربهٔ ساعت‌شمار با عدد ۱۲ ساعت می‌سازد (زاویهٔ کوچک‌تر، نه بزرگ‌تر)، جهت جنوب را نشان می‌دهد. یعنی مثلاً اگر چوب‌کبریتی را به طور افقی در نیمهٔ راه میان عقربهٔ ساعت‌شمار و عدد ۱۲ ساعت قرار دهید، به طور شمالی-جنوبی قرار گرفته‌است.

نکاتاین که گفته شد عقربهٔ کوچک ساعت به سمت خورشید اشاره کند، یعنی این‌که اگر شاخصی مثلاً چوب‌کبریت ای که در مرکز ساعت قرار دهیم، سایه‌اش موازی با عقربهٔ ساعت‌شمار و در جهت مقابل آن باشد. یا این‌که سایهٔ عقربهٔ ساعت‌شمار درست در زیر خود عقربه قرار گیرد. یا مثلاً اگر چوبی ده-پانزده سانتیمتری را در زمین به‌طور عمودی قرار دهیم، ساعت روی زمین به شکلی قرار گرفته باشد که عقربهٔ ساعت‌شمارش موازی با سایهٔ چوب باشد.

دلیل این‌که زاویه بین عقربهٔ ساعت‌شمار و ۱۲ را نصف می‌کنیم این است که: وقتی خوشید یک بار دور زمین می‌چرخد، ساعت ما دو دور می‌چرخد(دو تا ۱۲ ساعت). یعنی گرچه روز ۲۴ ساعت است (و یک دور کامل را در ۲۴ ساعت طی می‌کند)، ساعت‌های ما یک دور کامل را در ۱۲ ساعت طی می‌نماید. اگر ساعت ۲۴ ساعته‌ای می‌داشتید، که دور آن به ۲۴ قسمت مساوی تقسیم شده بود، هر گاه عقربهٔ ساعت‌شمار را رو به خورشید می‌گرفتید عدد ۱۲ ساعت همیشه جهت جنوب را نشان می‌داد.

این روش وقتی سمت صحیح را نشان می‌دهد، که ساعت مورد نظر درست تنظیم شده باشد. یعنی اگر در بهار و تابستان ساعت‌ها را نسبت به ساعت استاندارد یک‌ساعت جلو می‌برند، ما باید آن را تصحیح کنیم(ابتدا ساعت‌مان را یک ساعت عقب ببریم سپس روش را اِعمال کنیم؛ یا نیمساز عقربهٔ ساعت‌شمار را به جای ۱۲ با ۱ حساب کنید).

همچنین در همهٔ سطح یک کشور معمولاً ساعت یکسانی وجود دارد، که مثلاً در ایران حدود یک ساعت متغیر است (ایران تقریباً بین دو نصف‌النهار قرار دارد؛ لذا ظهر شرعی در شرق و غرب ایران حدوداً یک ساعت فاصله دارد.) ساعت صحیح هر مکان همان ساعتی است که هنگام ظهر شرعی در آن در طول سال، اطراف ساعت ۱۲ ظهر است. در واقع برای تعیین دقیق جهت‌های جغرافیایی ساعت باید طوری تنظیم باشد که هنگام ظهر شرعی ساعت ۱۲ را نشان دهد.

روش ساعت مچی تا ۲۴ درجه امکان خطا دارد.برای دقت بیشتر باید از آن در عرض جغرافیایی بین ۴۰ و ۶۰ درجه شمالی یا جنوبی استفاده شود؛ هر چند در عرض جغرافیایی ۲۳٫۵ تا ۶۶٫۵ درجه شمالی یا جنوبی نتیجه‌اش قابل قبول است.(البته در نیم‌کردهٔ جنوبی جهت شمال و جنوب برعکس است.) در واقع هر چه به استوا نزدیک‌تر شویم، از دقت این روش کاسته می‌شود. ضمناً هر چه زمان به کار بردن این روش به ظهر شرعی نزدیک‌تر باشد، نتیجهٔ آن دقیق‌تر خواهد بود.

اگر مطمئن نیستید کدام طرف شمال است و کدام طرف جنوب، به یاد بیاورید که خورشید از شرق بر می‌خیزد، در غرب می‌نشیند، و در ظهر سمت جنوب است.توجه کنید که اگر این روش را در هنگام ظهر شرعی (یعنی ساعت ۱۲) اجرا کنیم، جهت عقربه ساعت‌شمار خود به سوی جنوب است. یعنی مانند همان روش «جهت‌یابی با سمت خورشید»، که گفتیم خورشید در ظهر شرعی به سمت جنوب است.

اگر از ساعت دیجیتال استفاده می‌کنید، می‌توانید ساعت عقربه‌داری را روی یک کاغذ یا روی زمین بکشید (دور دایره‌ای از ۱ تا ۱۲ بنویسید، و عقربهٔ ساعت‌شمار را هم بکشید)، و سپس از روش بالا استفاده کنید.حتی وقتی هوا آفتابی نیست و خورشید به راحتی دیده نمی‌شود هم گاه سایهٔ خوشید را می‌توان دید. اگر یک چوب‌کبریت را عمود نگه دارید، سایهٔ آن برعکس جهت خورشید می‌افتد.

منبع: oojum.com