حوزه های یازده گانه تربیت و یادگیری

حوزه های یازده گانه تربیت و یادگیری

تحولات سریع اجتماعی و شتاب فزاینده علوم، فنون و تکنولوژی، نسل امروز را با مسائل و چالش‌های جدی مواجه ساخته است. این امر ضرورت بازنگری در فرایندها و مأموریت‌های دستگاه تعلیم‌وتربیت را به منظور تربیت انسان‌های کارآمد جهت مواجهه آگاهانه و عالمانه با دنیای متحول جدید اجتناب‌ناپذیر ساخته است. در کشور ما نیز پس از گذشت یکصد سال از آغاز تعلیم‌وتربیت رسمی در شکل امروزی آن، شورای عالی آموزش‌وپرورش «برنامه درسی ملی» را مبتنی بر «مبانی نظری سند تحول بنیادین» و مفاد «سند تحول بنیادین» به تصویب رساند که این امر خود بستر

مقالات

راهنمای برنامه درسی حوزه های تربیت و یادگیری به مثابه سنگ بنای تحول در برنامه های درسی

در سند برنامه درسی ملی مراحل و فرایند زیر برای تولید برنامه‌های درسی و تربیتی در نظر گرفته شده است:

۱٫ تحلیل اهداف کلان آموزش‌وپرورش و ویژگی‌های «حیات طیّبه» براساس سند تحول بنیادین

۲٫ تحلیل عناصر برنامه درسی ملی و استخراج دلالت‌ها

۳٫ تحلیل نیازها و پژوهش‌های انجام شده در حوزه تربیت و یادگیری در سطح منطقه‌ای، ملی و جهانی

۴٫ تهیه راهنمای برنامه درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری (تعیین اهداف، استانداردهای محتوا، نتایج یادگیری و …)

۵٫ اعتباربخشی راهنمای برنامه درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری

۶٫ بررسی و تأیید راهنمای برنامه درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی

۷٫ تصویب راهنمای برنامه درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری در شورای عالی آموزش‌وپرورش

۸٫ اجرای برنامه

۹٫ اعتباربخشی و ارزشیابی

۱۰٫ ارزش‌یابی از برنامه‌های درسی هر یک از حوزه‌های تربیت و یادگیری

پس از گذشت سه سال از اجرای سراسری هر برنامه در هر یک از دوره‌های سه ساله تحصیلی توسط سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی انجام و نتیجه به شورای عالی آموزش‌وپرورش گزارش می‌شود.

حوزه‌های یازده‌گانه تربیت و یادگیری عبارت‌اند از:

۱٫ حکمت و معارف اسلامی

این حوزه می‌تواند زمینه لازم برای درک، تدبر، تأمل، تفقه و بصیرت در دانش‌آموزان را فراهم کند و در نهایت سبب شود تا فرد رفتار حکیمانه‌ای از خود بروز دهد. محدوده این آموزش، آن است که دانش‌آموزان دین را به‌عنوان عمل و برنامه زندگی بشناسند و براساس آن، برنامه‌ریزی و عمل نمایند. این حوزه یادگیری شامل سه بخش اعتقادات، اخلاق و احکام می‌باشد.

۲٫ قرآن و عربی

این دو حوزه محتوایی ارتباط وثیقی با یکدیگر دارند و برنامه‌ریزی آن‌ها باید هماهنگ و مرتبط با هم صورت گیرد و از اهداف، محتوا و روش‌های مشترک و نیز مطالب مکمل و تأییدکننده همدیگر استفاده مطلوب به عمل آید.

۳٫ زبان و ادبیات فارسی

آموزش زبان و ادبیات فارسی بر چهار مهارت زبانی گوش دادن، سخن گفتن، خواندن و نوشتن از طریق رمزگشایی و رمزگذاری نمادهای آوایی (شنیداری) و خطی (دیداری) و مهارت‌های فرازبانی (تفکر، نقد و تحلیل) و چگونگی کاربست آن‌ها و نیز ادبیات فارسی تأکید دارد. در این حوزه، دانش‌آموزان به فهم زبان، باورها، ارزش‌ها و نگرش‌ها، ساختار زبانی، جایگاه و گشتار زبان فارسی و پیکره نظام‌مند و عناصر سازه‌ای و عوامل هنری و زیبایی در منابع اصیل و ادبیات کهن و معاصر دست می‌یابند.

۴٫ فرهنگ و هنر

قلمرو این حوزه شامل درک ایده‌های هنری، فرایندها و مهارت‌های هنری، ابراز هنری و میراث فرهنگی در دو عرصه عملی (تولید اثر بر پایه الفبا و قواعد ترکیب) است. رمزگشایی و رمزگذاری پدیده‌ها در قالب‌های هنری شامل دو فرایند کشف معنا (درک و دریافت اثر) و خلق معنا (تولید اثر) است. دست‌یابی به سواد فرهنگی و میان‌فرهنگی برای درک ارتباط فرهنگ‌ها با فرهنگ معیار، تمایز فرهنگ مدرن و سنتی، بخشی از قلمرو محتوایی این حوزه است.

۵٫ سلامت و تربیت‌بدنی

بهداشت و سلامت، ورزش و تربیت‌بدنی و تفریحات سالم، به‌عنوان موضوعات همبسته، یک حوزه شناخته شده‌اند و اهداف مشترک بسیاری دارند. توجه به سطح کیفی زندگی و رشد و تکامل فرد، اصول صحیح تغذیه، رعایت آداب بهداشتی و کسب مهارت‌های ایمنی از مهم‌ترین اهداف این حوزه می‌باشد. این حوزه تربیت و یادگیری دارای دو زیرحوزه اصلی «سلامت و بهداشت» و «تربیت‌بدنی، ورزش و تفریحات سالم» می‌باشد.

۶٫ کار و فناوری

قلمرو این حوزه شامل چهار دسته شایستگی است که عبارت‌اند از:

۱٫ شایستگی‌های محوری غیرفنی دنیای کار

۲٫ شایستگی‌های پایه فنی مورد نیاز نیروی کار حرف و مشاغل گوناگون

۳٫ شایستگی‌های مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات

۴٫ شایستگی‌های مربوط به یادگیری مادام‌العمر فنی‌وحرفه‌ای

۷٫ علوم انسانی و مطالعات اجتماعی

قلمرو این حوزه شامل درک موقعیت و ابعاد آن در بعد زمان، مکان، عوامل طبیعی، عوامل اجتماعی، و تعامل آن‌ها با یکدیگر، آمایش سرزمین، درک چگونگی حاکمیت سنت‌های الهی بر زندگی انسان‌ها در طول تاریخ و کسب مهارت‌های اجتماعی و اقتصادی به‌عنوان یک عضو مسئول جامعه ایران اسلامی می‌باشد.

۸٫ ریاضیات

قلمرو حوزه آموزش ریاضیات از یک سو درک مفاهیم ریاضی است و از سوی دیگر، در این حوزه دانش‌آموزان باید با فرایندهای ریاضی آشنا شده و در آن‌ها مهارت یابند. فناوری در ریاضیات و کاربردهای آن از نکات مورد تأکید در استفاده از فناوری‌های نوین در ریاضیات است.

۹٫ علوم تجربی

حوزه یادگیری علوم تجربی شامل مطالعه فرایندهای حیاتی و موجودات، زمین و پیرامون آن، تغییرات ماده و انرژی، طبیعت و مواد فرآوری شده، علوم در اجتماع، علوم در زندگی روزانه و تاریخ علم در ایران و اسلام است. تربیت علمی فناورانه تنها آموزش یافته‌ها و فرآورده‌های علمی را در برنمی‌گیرد. بلکه فرایندهای علمی و روش علم‌آموزی و مهارت‌های پیچیده تفکر را نیز مورد توجه قرار می‌دهد.

۱۰٫ زبان‌های خارجی

آموزش زبان بر توانایی ارتباطی و حل مسئله تأکید دارد به گونه‌ای فرد پس از آموزش قادر به ایجاد ارتباط با استفاده از تمامی مهارت‌های چهارگانه زبانی برای دریافت و انتقال معنا گردد. برنامه درسی آموزش زبان باید دانش‌آموزان را با پیکره زبانی، واژگان و ساخت‌های مورد نیاز برای برقراری ارتباط مؤثر و سازنده در سطح جهانی آشنا سازد.

۱۱٫ آداب و مهارت‌های زندگی

آموزش آداب و مهارت‌های زندگی، شایستگی‌های لازم برای خودمدیریتی دانش‌آموزان را در اداره امور روزمره زندگی شامل آداب معاشرت، آداب معیشت، مدیریت زمان، کارکرد، وظایف و مهارت‌های خانوادگی، آمادگی برای تشکیل خانواده و ایفای نقش والدینی، مدیریت رفتارهای هیجانی و تربیت عاطفی، مدیریت اوقات فراغت، خودآگاهی، مدیریت بحران و خطر و … فراهم می‌کند.

حوزه‌های تربیت و یادگیری، حدود محتوایی، روش‌ها، فرایندها و عناصر کلیدی یادگیری را روشن می‌سازند. این حوزه‌ها با یکدیگر ارتباط دارند لکن عناوین موضوعات درسی در دوره‌ها و پایه‌های تحصیلی لزوماً معادل عناوین حوزه‌ها نخواهد بود.

×××

در راستای عمل به تکلیف قانونی مندرج در بند ۸ برنامه درسی ملی مبنی بر تولید راهنمای برنامه‌های درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری، انجام این مهم در دستور کار دفتر تألیف کتاب‌های درسی ابتدایی و متوسطه نظری قرار گرفت.

یکی از مشکلات در این مرحله، نوپدید بودن و فقدان الگویی مشخص برای انجام آن بود لذا وجود چارچوبی که بتواند راهنمای عمل تهیه‌کنندگان برنامه و موجب وحدت رویه و انسجام فعالیت‌های آنان در فرایند کار باشد ضرورتی اجتناب‌ناپذیر می‌نمود. به همین منظور «چارچوب تولید راهنمای برنامه درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری» در دفتر تألیف تدوین و در کمیسیون برنامه‌های درسی شورای عالی آموزش‌وپرورش به تصویب رسید:

مؤلفه‌های اصلی این چارچوب عبارت‌اند از:

منطق حوزه یادگیری

منطق برنامه درسی حوزه یادگیری ناظر به دلایل وجودی برنامه درسی است و با تکیه بر اسناد بالادستی و نتایج نیازسنجی‌ها و پژوهش‌ها نوشته می‌شود.

شایستگی‌ها در حوزه یادگیری

شایستگی مجموعه‌ای از صفات و توانمندی‌هاست که امکان پیوند یکپارچه میان عناصر و عرصه‌ها از سویی و نیز ساحت‌های تربیت از سوی دیگر را فراهم می‌کند. این نظام عمل پیچیده، ترکیبی از مهارت‌های شناختی و مهارت‌های عملی، دانش (از جمله دانش ضمنی، دانشی که در فرایند دانش صریح و آگاه به‌صورت ناخودآگاه کسب می‌شود) انگیزش، ارزش‌ها و اخلاق، نگرش‌ها، هیجانات و رفتارهای اجتماعی است که برای انجام عمل در موقعیتی خاص به‌کار گرفته می‌شوند.

محتوا در حوزه یادگیری

محتوا مجموعه‌ای منسجم و هماهنگ از فرصت‌های تربیتی است که در قالب ایده‌های کلیدی، مفاهیم و مهارت‌های اساسی، اصول، تعمیم‌ها، قوانین، قواعد و حقایق ارائه می‌گردد.

«ایده‌های کلیدی» عبارتی است که امکان سازماندهی مفاهیم، اصول، تعمیم‌ها و حقایق را در درون و بیرون حوزه یادگیری فراهم می‌کند. این ایده‌ها قابلیت آن را دارند تا در طول زمان به‌صورت عرضی (در بین موضوعات) یا طولی (پایه‌ها) در برنامه درسی و زندگی خارج از مدرسه و سایر موقعیت‌های جدید به‌کار گرفته شوند.

مفاهیم و مهارت‌های اساسی

مجموعه‌ای از گزاره‌های انتزاعی مبنایی در یک قلمرو علمی است که دامنه معنایی آن را مشخص می‌کند. مهارت‌های اساسی مجموعه‌ای از کیفیت‌ها (توانایی‌های ذهنی یا جسمی) هستند که می‌توانند در یک قلمرو عملی خاص یا مشترک با سایر قلمروهای علمی مطرح شوند.

راهبردهای یاددهی ـ یادگیری

راهبردها از سویی ناظر به فرصت‌های تربیتی تدارک دیده شده برای کسب شایستگی‌های پیش‌‌بینی شده در برنامه درسی است و از سوی دیگر ناظر به راهبردهایی است که انتظار می‌رود یادگیرنده برای نشان دادن فهم و توانمندی‌های کسب شده در موقعیت‌های مختلف به‌کار گیرد.

Ÿ ارزش‌یابی پیشرفت تحصیلی،

Ÿ صلاحیت‌های اختصاصی معلم،

Ÿ منابع، امکانات و تجهیزات مورد نیاز

نو و کلی بودن مؤلفه‌های چارچوب مصوب یاد شده، مستلزم آن بود که هر یک از آن‌ها به‌صورت عملیاتی تعریف و تبیین شود، لذا «سند هادی راهنمای عمل تدوین برنامه درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری براساس چارچوب مصوب» تدوین شد. در این راهنما مؤلفه‌های چارچوب یاد شده به وضوح تعریف و تبیین شد.

علاوه بر این به منظور دستیابی به درک عمیق و فهم مشترک درباره عناصر و مؤلفه‌های مذکور، کارگاه‌های متعددی برای کارشناسان دفتر برگزار و نسخه‌های اولیه و تولیدات آن‌ها در جلسات فراوان مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت.

در فرایند کار، علاوه بر جلسات متعدد درون‌گروهی مربوط به هر یک از حوزه‌های یادگیری متشکل از کارشناسان و صاحب‌نظران درون و برون‌سازمانی، نشست‌های مشترک بین بخشی به منظور تبادل تجربیات نیز به‌طور منظم تشکیل شد.

به منظور مشروعیت بخشیدن علمی و اجماع به راهنماهای تولید شده، اعتبارسنجی آن‌ها با اهداف زیر انجام شد:

۱٫ اعتبارسنجی برنامه حوزه یادگیری از منظر انطباق آن با انتظارات اسناد بالادستی (مبانی نظری، سند تحول و برنامه درسی ملی)

۲٫ اعتبارسنجی عناصر برنامه حوزه یادگیری (منطق، شایستگی‌ها، محتوا، استانداردهای برنامه، راهبردهای آموزش و ارزش‌یابی و صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان) از منظر یافته‌های علمی و پژوهشی

۳٫ اعتبارسنجی برنامه حوزه یادگیری از منظر هماهنگی و انسجام درونی عناصر برنامه

روش پژوهش

در این مطالعه از روش‌های پژوهش کیفی استفاده شد. یافته‌های این دسته از روش‌ها به دلیل موشکافی عمیق و عالمانه‌ مفاهیم به‌کار گرفته شده از زوایای مختلف (از منظر متخصصان موضوعی، متخصصان برنامه درسی، روان‌شناسان، معلمان باتجربه)، امکان اصلاح و بهبود برنامه حوزه‌های یادگیری را از منظر همخوانی آن با اسناد بالادستی و نیز هماهنگی و انسجام درونی عناصر برنامه فراهم می‌آورد. این مطالعه با استفاده از گروه‌های کانونی (Focus g oup) صورت گرفت. راهبرد گروه‌های کانونی یکی از شیوه‌های کیفی است که برای ایجاد تعامل بین اعضای گروه طراحی شده است تا انگیزه‌ای برای بحث عمیق‌تر فراهم نماید و جنبه‌های مختلف و جدید موضوع مورد بحث را آشکار سازد.

فلسفه طراحی گروه‌های کانونی عبارت است از تعامل بین اعضای گروه برای تبیین عمیق‌تر موضوع مورد مطالعه جهت آشکار نمودن جنبه‌های مختلف و جدید آن. از این‌رو یکی از ویژگی‌های گروه کانونی تعامل گسترده بین اعضای گروه است که تمایل به تفکر و تبادل نگرش و ایده‌ها را برمی‌انگیزاند؛ تعاملی که امکان دارد از طریق روش‌های دیگر ممکن نشود.

نحوه شکل‌گیری گروه‌های کانونی

گروه‌های متمرکز برای هر یک از حوزه‌های یادگیری به تفکیک تشکیل شد، اما برای ایجاد فهم و زبان مشترک در بررسی اسناد برنامه‌های حوزه‌های یادگیری، تعدادی از اعضا در تمام گروه‌های کانونی مشترک بودند. ترکیب اعضای گروه کانونی عبارت بودند از: متخصصان برنامه درسی، متخصصان موضوعی، معلمان باتجربه، متخصصان روان‌شناسی.

فرآیندسازی گروه‌های کانونی

با توجه به نوع ادبیات به‌کار گرفته شده در برنامه درسی حوزه‌های یادگیری (مفاهیم برگرفته شده از اسناد بالادستی و منابع علمی ـ پژوهشی) این گروه‌ها در یک نشست آموزشی حضور یافته و پس از تبیین چارچوب، روش‌ها و فرآیند تولید اسناد برنامه حوزه‌های یادگیری به پرسش‌ها و نکات مطرح شده از سوی آنان برای ایجاد فهم مشترک پاسخ داده شد. بعد از این مرحله، گروه‌های کانونی به تفکیک حوزه‌های یادگیری تشکیل شد و نسبت به بررسی اسناد اقدام نمودند.

پس از این مرحله جلسات کاربست نتایج اعتبارسنجی حوزه‌های یادگیری با شرکت مسئول تیم اعتبارسنجی، مدیر علمی پروژه‌های اعتبارسنجی و مسئول تیم تدوین حوزه یادگیری تشکیل شد و چگونگی اعمال نتایج اعتبارسنجی در راهنماهای یاد شده مورد بحث و تصمیم‌گیری قرار گرفت.

تاکنون تعدادی از راهنماهای برنامه‌های درسی حوزه‌های یادگیری در شورای هماهنگی علمی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و به تصویب رسیده که جهت تصویب نهایی به شورای عالی آموزش‌وپرورش ارسال گردیده است.

اگرچه از سال ۱۳۹۰ فعالیت‌های گسترده‌ای در جهت همسوسازی کتاب‌های درسی با اسناد تحولی در دفتر تألیف آغاز شد لکن اجرای کامل برنامه درسی ملی از سطح برنامه‌ریزی تا اجرا منوط به تهیه و تصویب نهایی راهنمای برنامه‌های درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری است.

پس از تصویب نهایی آن‌ها، در کنار اهداف دوره‌های تحصیلی که با مشارکت جمع کثیری از کارشناسان درون و برون‌سازمانی تهیه و در شورای عالی آموزش‌وپرورش به تصویب رسیده است. فعالیت‌های جدید در جهت تولید برنامه‌های درسی مبتنی بر اسناد یاد شده در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی آغاز خواهد شد. درواقع عملیاتی‌سازی عینی و نهایی تحول بنیادین در برنامه‌های درسی آموزش‌وپرورش مبتنی بر اسناد تحولی از این مرحله شروع خواهد شد. به امید آن روز.

فرایند تولید و اجرای برنامه‌های درسی و تربیتی

در سند برنامه درسی ملی مراحل و فرایند زیر برای تولید برنامه‌های درسی و تربیتی در نظر گرفته شده است:

۱٫ تحلیل اهداف کلان آموزش‌وپرورش و ویژگی‌های «حیات طیّبه» براساس سند تحول بنیادین

۲٫ تحلیل عناصر برنامه درسی ملی و استخراج دلالت‌ها

۳٫ تحلیل نیازها و پژوهش‌های انجام شده در حوزه تربیت و یادگیری در سطح منطقه‌ای، ملی و جهانی

۴٫ تهیه راهنمای برنامه درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری (تعیین اهداف، استانداردهای محتوا، نتایج یادگیری و …)

۵٫ اعتباربخشی راهنمای برنامه درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری

۶٫ بررسی و تأیید راهنمای برنامه درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی

۷٫ تصویب راهنمای برنامه درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری در شورای عالی آموزش‌وپرورش

۸٫ اجرای برنامه

۹٫ اعتباربخشی و ارزشیابی

۱۰٫ ارزش‌یابی از برنامه‌های درسی هر یک از حوزه‌های تربیت و یادگیری

حوزه‌های یازده‌گانه تربیت و یادگیری عبارت‌اند از:

۱٫ حکمت و معارف اسلامی

۲٫ قرآن و عربی

۳٫ زبان و ادبیات فارسی

۴٫ فرهنگ و هنر

۵٫ سلامت و تربیت‌بدنی

۶٫ کار و فناوری

قلمرو این حوزه شامل چهار دسته شایستگی است که عبارت‌اند از:

۱٫ شایستگی‌های محوری غیرفنی دنیای کار

۲٫ شایستگی‌های پایه فنی مورد نیاز نیروی کار حرف و مشاغل گوناگون

۳٫ شایستگی‌های مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات

۴٫ شایستگی‌های مربوط به یادگیری مادام‌العمر فنی‌وحرفه‌ای

۷٫ علوم انسانی و مطالعات اجتماعی

۸٫ ریاضیات

۹٫ علوم تجربی

۱۰٫ زبان‌های خارجی

۱۱٫ آداب و مهارت‌های زندگی

×××

مؤلفه‌های اصلی این چارچوب عبارت‌اند از:

منطق حوزه یادگیری

شایستگی‌ها در حوزه یادگیری

محتوا در حوزه یادگیری

مفاهیم و مهارت‌های اساسی

راهبردهای یاددهی ـ یادگیری

Ÿ ارزش‌یابی پیشرفت تحصیلی،

Ÿ صلاحیت‌های اختصاصی معلم،

Ÿ منابع، امکانات و تجهیزات مورد نیاز

به منظور مشروعیت بخشیدن علمی و اجماع به راهنماهای تولید شده، اعتبارسنجی آن‌ها با اهداف زیر انجام شد:

۳٫ اعتبارسنجی برنامه حوزه یادگیری از منظر هماهنگی و انسجام درونی عناصر برنامه

روش پژوهش

نحوه شکل‌گیری گروه‌های کانونی

فرآیندسازی گروه‌های کانونی

برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایرانحوزه‌های تربیت و یادگیری

۸- حوزه‌های تربیت و یادگیری

حوزههای تربیت و یادگیری، حدود محتوایی، رو شها، فرآیندها، و عناصر کلیدی یادگیری را روشن م یسازند. این حوزه ها با یکدیگر ارتباط داشته لیکن عناوین موضوعات درسی در دور هها و پایه های تحصیلی لزوماً معادل عناوین حوزه ها نخواهد بود و مفاهیم حوزه های یادگیری به صورت تلفیقی ارائه خواهد شد. ملاحظات و مفروضات اولیه در استنباط و تعیین حوز ههای یادگیری، ارتباط آن ها با هدف کلی برنامه درسی ملی، الگوی هد فگذاری ؛ شایستگی های پایه؛ هم خوانی با اسناد فرادستی و هماهنگی با اصول حاکم بر برنامه است.

اهداف هر یک از حوزه های یادگیری از منابع زیر اخذ خواهند شد: الف( اهداف دوره های تحصیلی ۱ ؛ ب( شایستگی های پایه؛ ج(اهداف خاص حوزه یادگیری؛ د( اهداف مرتبط با سایر حوزه ها ؛

۱ ۸ عناوین حوزه های تربیت و یادگیری: ۱ حکمت و معارف اسلامی؛ ۲ قرآن و عربی؛ ۳ زبان و ادبیات فارسی؛ ۴ فرهنگ و هنر؛ ۵ سلامت و تربیت بدنی؛ ۶ کار و فن آوری؛ ۷ علوم انسانی و مطالعات اجتماعی؛ ۸ ریاضیات؛ ۹ علوم تجربی؛ ۱۰ زبان های خارجی؛ ۱۱ آداب و مهارت های زندگی و بنیان خانواده.

۲ ۸ بیانیه حوزه های تربیت و یادگیری:

فهرست

حوزه تربیت و یادگیری حکمت و معارف اسلامیویرایش

دین اسلام، که از جانب خدای متعال بر پیامبر اکرم )ص( نازل شده شامل اعتقادات، اخلاق، احکام و کلی ه نظاماتی است که انسا نها برای رسیدن به مقصد متعالی خود بدان نیاز دارند. منابع اخذ معارف اسلامی، قرآن کریم، سنّت و سیر ه پیامبر گرامی اسلام و جانشینان معصوم آن بزرگوار صلوات الله علیهم و عقل است. تعقل به معنای قدرت تجزیه و تحلیل و ربط دادن قضایا و سنجش و ارزیابی یافت هها بر اساس نظام معیار )اسلام( است که از طرق معتبر به دست آمده است. حکمت به معنای علم متین، محکم و استوار دستاورد قوه تعقل است. حکمت و بصیرت زمانی به وقوع می پیوندد که فرد در فرآیند صحیح تفکر با هدایت و رهبری عقل سلیم و نقل صحیح قرار گیرد. ایمان مبتنی بر تفکر، اساس اعمال دینی است و هیچ عمل دینی بی حضور تفکر و تعقل معنا و مفهوم ندارد. تفکر، مطالعه و پژوهش اساس معرفت دینی را تشکیل می دهد.

ضرورت و کارکرد حوزه: مه مترین هدف تشکیل نظام اسلامی به طور اعم و نظام آموزشی به طور اخص، تربیت دینی به معنای عمیق و گسترد ه آن است. دین مقدس اسلام برنام ه جامع تربیتی انسان برای عبودیت و تقرب الی الله است. تعمیق معرفت و ایمان متربیان به اعتقادات، اخلاق و احکام الهی که همان معرفت و ایمان به دین اسلام است، مه مترین رسالت تعلیم و تربیت در نظام اسلامی است. حوز ه یادگیری حکمت و معارف اسلامی بستری برای تقویت اندیشه، ایمان و عمل دینی و برنام هریزی برای دستیابی به معرفت نسبت به برنام ه جامع تربیتی انسان است تا به متربیان، میزانی از آگاهی درباره اسلام را بدهد تا بتوانند بر اساس آن زندگی فردی و اجتماعی خود را بر محور بندگی خدا سامان بدهند، فرد را توانمند سازد که به گون های فعال، جامعه را به سوی آرمان های اسلامی سوق دهد و در برابر آسیب های اعتقادی، اخلاقی، فرهنگی، سیاسی واجتماعی، ایستادگی و مقاومت کند و به او این توانایی را بدهد که در آینده در تربیت فرزندان خود موفق و در تعالی جامعه مشارکت مؤثر داشته باشد.

حیات انسان، یک حیات فکری است و تفکر، استعدادی الهی است که در اثر تربیت به فعلیت می رسد و انسان م یتواند در پرتو تقوای الهی، با متعادل کردن قوای درونی خویش، از آن در مسیر فطرت توحیدی بهره برداری کند. لذا فرآیند تربیت باید به گون های باشد که طی آن تفکر و تعقل و حکمت پرورش یابد. تقویت این توانایی، ایمان، باور، دانش و عملکرد انسان را تحت تأثیر قرار داده و زمینه تعالی او را فراهم م یسازد. فرآیند اصلی در عمل اختیاری و آگاهان ه انسان که باید در معارف اسلامی مورد نظر باشد فرآیند شناخت فکورانه، ایمان آگاهانه و عمل ارادی است. عملی ارزشمند است که حاصل ایمان به دین باشد؛ ایمانی که مبتنی بر معرفت و شناخت و حاصل تفکر و تعقل فرد باشد.

قلمرو حوزه: حوز ه یادگیری حکمت و معارف اسلامی بخشی از رسالت یاد شده را در مجموع ه برنام ههای درسی بر عهده دارد، این حوزه م یتواند زمینه لازم برای درک، تدبر، تأمل، تفقه و بصیرت در دانش آموزان را فراهم کند و در نهایت، سبب شود تا فرد رفتار حکیمانه ای از خود بروز دهد. محدود ه این آموزش، آن است که دانش آموزان دین را به عنوان راهنمای عمل و برنامه زندگی بشناسند و براساس آن، برنام هریزی و عمل نمایند.

این معارف شامل سه بخش زیر است: الف( اعتقادات: در حد شناخت عقلانی اصل یترین موضوعات اعتقادی شامل توحید، معاد، عدل، نبوت و امامت، ولایت فقیه، نظام خلقت و مسائل مبتلا به مربوط به آ نها، بدون طرح جزئیات تخصصی هر موضوع است؛ در واقع حکمت نظری، یعنی دانش درباره واقعی تها )هست ها(، موضوع این بخش از محتوا است. ب( اخلاق: در حدّ شناخت مسائل و موضوعات اصلی اخلاقی و التزام به آن که در تکوین شخصیت انسان نقش محوری دارند و با توجه به مسئل هها و چال شهای اخلاقی روز؛ یعنی حکمت عملی که درباره بهترین رفتار انسان برای رسیدن به سعادت و کمال )بایدها و نبایدها( است موضوع این بخش از محتوا می باشد. ج( احکام: در حدی که هر فرد مکلّف به طور معمول در زندگی فردی و اجتماعی خود بدان نیاز دارد و در صورت عدم اطلاع قبلی از آ نها در انجام وظایف شرعی دچار مشکل می شود. نتایج یادگیری دانش آموزان در حوزه حکمت و معارف اسلامی در پایان دوره های تحصیلی عبارت اند از: آمادگی برای دینداری و عمل به وظایف دینی مبتنی بر ایمان توأم با معرفت و شناخت؛ احساس خرسندی و رضایت از هویت اسلامی خود و علاقه و تلاش برای حفظ آن؛ تلاش برای رشد شعائر و فرهنگ دینی جامعه در شرایط مختلف اجتماعی؛ احساس مسئولیت نسبت به نظام اسلامی و مشارکت در پیشرفت نظام و اقتدار و سربلندی آن در جهان؛ بهر همندی از حکمت نظری و عملی.

حوزه تربیت و یادگیری قرآن و عربیویرایش

دین اسلام، راه هدایت انسا نها به سوی کمال و رستگاری است. خداوند با هدایت خود انسان را به راه و مسیر حرکت به سوی کمال راهنمایی می کند. یکی از منابع اخذ معارف اسلامی، قرآن کریم است. قرآن کریم کتاب هدایت انسان ها است. ضرورت و کارکرد حوزه: تعمیق معرفت و ایمان دانش آموزان به اعتقادات، اخلاق و احکام الهی که همان معرفت و ایمان به دین اسلام است، مه مترین رسالت تعلیم و تربیت در نظام اسلامی است. قرآن کریم، به عنوان منبع وحی الهی و منبع اصلی اعتقادات، اخلاق و احکام است. توانایی خواندن همراه با درک معنا، تدبر در قرآن و انس با آن، سبب ورود هر فرد مسلمان به دریای معارف اسلامی است. یادگیری زبان عربی به عنوان زبان قرآن سبب م یشود که فرد بتواند به طور مستقیم با کتاب الهی ارتباط برقرار کند، آن را بفهمد و از رهنمودهای آن بهره ببرد. همچنین آموزش این زبان سبب می شود که متربیان بتوانند از معارف اهل بیت علیه مالسلام و فرهنگ غنی اسلام استفاده کنند. از سوی دیگر زبان و ادبیات فارسی با زبان عربی درآمیخته است و آشنایی با زبان عربی در یادگیری زبان فارسی تأثیر خواهد داشت.

قلمرو حوزه: حوز ه یادگیری قرآن و عربی شامل دو حوز ه محتوایی آموزش قرآن کریم و آموزش عربی است و حد نهایی یادگیری در این دروس به شرح زیر است: الف( توانایی خواندن صحیح و روان قرآن کریم؛ ب( توانایی درک معنای عبارات ساده و پرکاربرد قرآن کریم؛ ج( توانایی نسبی تدبر در آیات قرآن کریم به منظور درک ساده و اولیه دقایق و ظرائف مفاهیم آیات، بدون آموزش تخصصی علوم قرآنی؛ د( انس مستمر و دائمی با قرآن کریم، به نحوی که دانش آموزان، اهل خواندن و تفکر در قرآن باشند و این امر را لازم ه تربیت دینی و اعتلای هویت الهی خویش بدانند. آشنایی با زبان عربی و مشخصاً مهارت های چهارگانه زبانی یعنی خواندن، گوش کردن، نوشتن و سخن گفتن در این حوزه به میزانی است که دانش آموز را در درک معنای آیات قرآن کریم، کلام معصومین و متون دینی و فرهنگ اسلامی کمک کند و در تقویت زبان فارسی او مؤثر باشد. این دو حوزه محتوایی، ارتباط وثیقی با یکدیگر دارند و برنامه ریزی آ نها باید هماهنگ و مرتبط با هم صورت گیرد و از اهداف، محتوا و روش های مشترک و نیز مطالب مکمل و تأیید کنند ه همدیگر استفاده مطلوب به عمل آید. جهت گیر یهای کلی در سازماندهی محتوا و آموزش حوز ههای تربیت و یادگیری «حکمت و معارف اسلامی » و «قرآن و عربی ۱» سازماندهی محتوای حوزه های حکمت ومعارف اسلامی و قرآن و عربی در دوره ابتدایی به صورت تلفیقی است. در دور ه متوسطه اول حتی الامکان به صورت مجزا لیکن هماهنگ و در دور ه متوسطه دوم، بجز در رشت ه علوم و معارف اسلامی، به صورت تلفیقی و درس عربی به صورت مجزا ارائه م یشود. در رشت ه علوم و معارف اسلامی نیز درس های اختصاصی در حوز ه معارف اسلامی ارایه می شود.

حوزه تربیت و یادگیری زبان و ادبیات فارسیویرایش

این حوزه شامل دو بخش زبان و ادبیات است. زبان، فرآیندی است که از درک و دریافت سخن آغاز م یشود و به تولید کلام معنا دار می انجامد. ادبیات، تولیدی مرکب و چند سطحی است که واج، واژه، معناو نحو، سطح و جنبه هنری را نیز شامل م یشود. کارکرد هنری زبان در قالب ادبیات ظاهر می شود. ضرورت و کارکرد حوزه: زبان و ادبیات فارسی، رمز هویت ملّی و سبب پیوستگی و وحدت هم ه اقوام ایرانی وگنجین ه گران ارجی است که گذشته را به حال و آینده پیوند م یدهد. در این حوزه، دانش آموزان با پیکره نظام مند و عناصر سازه ای زبان به گونه ای روشمند و علمی آشنا می شوند و توانایی خلق و نگارش و آفرینش در این حوزه را کسب م یکنند. بنیاد ارتباط انسان با دیگران بر زبان است. آموزش زبان بستر مناسبی را برای پرورش مهار تها و ارز شهای اخلاقی دانش آموزان در قالب های متنوع زبان و ادبیات به صورت شفاهی، دیداری و نوشتاری و برای مقاصد و مخاطبان گوناگون فراهم م یکند که شامل یادگیری زبان، یادگیری از طریق زبان و یادگیری دربار ه زبان م یباشد. بیشترین فعالیت روزمر ه ما هنگام گف توگو با دیگران و استفاده از رسان هها توسط زبان شکل م یگیرد.

زبان دو کارکرد اصلی دارد: ۱ ابزاری برای ارتباط در مراودات اجتماعی، ۲ ابزاری برای ایجاد زیبایی هنری که همان ادبیات است. از زبان برای هدف های گوناگون استفاده م یشود، از جمله برای برآوردن نیازهای روزمره، تأثیرگذاری بر افکار و رفتار دیگران، ایجاد تفاهم در روابط اجتماعی، انجام تحقیق و کسب اطلاعات، آشنایی با پیشینه فرهنگی، حفظ آداب و رسوم قومی محلی، احساس تعلق و ایجاد هویت ملی، قدرت بیان عقاید شخصی، دریافت ایده ها و افکار، بیان تخیلات و بدیع هگویی، و دادن اطلاعات در زمین ههای گوناگون. زبان بستری برای تفکر است. پرورش مهارت های زبانی زمینه درک مفاهیم در سایر متون و موضوعات درسی را فراهم کرده، به رشد مهار تهای اجتماعی، شخصی، ذهنی، ارتباطی، فرهنگی، مطالعه و پژوهش و ارز شهای اخلاقی کمک می کند.

قلمرو حوزه: آموزش زبان و ادبیات فارسی بر چهار مهارت زبانی گوش دادن، سخن گفتن، خواندن و نوشتن از طریق رمزگشایی و رمزگذاری نمادهای آوایی )شنیداری( و خطی)دیداری( و مهار تهای فرازبانی )تفکر، نقد و تحلیل( و چگونگی کاربست آ نها و نیز ادبیات فارسی تأکید دارد.

در این حوزه، دانش آموزان به فهم زبان، باورها، ارز شها و نگر شها، ساختار زبانی، جایگاه و گشتار زبان فارسی و پیکره نظا ممند و عناصر ساز های و عوامل هنری و زیبایی در منابع اصیل و ادبیات کهن و معاصر دست می یابند. آموزش زبان و ادبیات فارسی، با رویکرد ارتباطی انجام م یگیرد و بر انتقال ارز شهای فرهنگ اسلامی ایرانی تأکید دارد. زبان در بستر تجربیات ارتباطی طبیعی، بیشتر و بهتر آموخته می شود. لذا قانونمند یهای زبانی شامل تلفظ کلمات، ساخت کلمات و ساخت دستوری، از طریق کسب تجربیات واقعی و وابسته به موقعی تهای فرهنگی دانش آموزان صورت م یگیرد. این امر خصوصاً در سا لهای اوّلیه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مجموعه تجربیات ارائه شده در قالب های گوناگون زبان و ادبیات فارسی، دانش آموزان را افرادی پایبند به ارز شهای ملی و دینی و متخلق به آداب و اخلاق متعلق به این سرزمین می پرورد، و آنان را در حفظ فرهنگ و تمدن خویش توانمند م یکند.

جهت گیریهای کلی در سازماندهی محتوا و آموزش حوزه: در سازماندهی محتوا در دور ه ابتدایی عمدتاً کارکرد ارتباطی زبان مورد توجه قرارم یگیرد و کارکرد هنری زبان صرفاً با هدف لذت بردن از زبان دنبال می شود. در دوره های تحصیلی بالاتر توجه به کارکرد هنری زبان با هدف انتقال ارز شهای فرهنگی و رشد و تقویت توانمند یهای هنری متربیان و کسب هویت ملی صورت م یگیرد.

حوزه تربیت و یادگیری فرهنگ و هنرویرایش

فرهنگ، مه مترین و غنی ترین منبع دس تیابی به هویت است و از طریق جهت دادن به شیو ه زندگی، امکان هوی تیابی را به صورت فردی و جمعی فراهم می کند. فرهنگ شامل: باورها و ارز شها، تاریخ گذشته، مفاخر ملی، آداب و سن تها، قوانین، آثار باستانی، هنر و ادبیات گذشته و معاصر است. حوزه یادگیری فرهنگ و هنر ناظر به درک معنا و روابط میان پدید هها )آیه بینی و آیه خوانی(، زیبای یشناسی و قدرشناسی نسبت به نشانه های جمال الهی و زیبای یها در پیشینه فرهنگی جامعه )نمادها، آداب و رسوم، ارز شها، اسوه ها و اسطوره ها( و حفظ و تعالی آن است.

ضرورت و کارکرد حوزه: با عنایت به اهمیت فرهنگ و هویت ملی و نقشی که این دو مقوله در استقلال، خودکفایی، عزّت نفس و مقابله با از خودبیگانگی ایفا م یکنند، فرهنگ و هنر از کارآمدترین امکانات در امر تربیت محسوب می شوند و موضوعاتی هستند که از فرهنگ اسلامی، ایرانی و انقلابی ما نشئت گرفته و در احراز هویت ملی اثرگذار می باشند. هنر به عنوان تجلّی باورهای جامعه از وجوه تمایز انسان با سایر موجودات است و می تواند به عنوان یکی از بارزه های هویت و به ویژه هویت فرهنگی و معنوی، موجب رشد و ارتقاء تمدن و فرهنگ جوامع مورد توجه قرار گیرد. تربیت فرهنگی و هنری سبب شناخت پیشین ه فرهنگی و توانایی های فردی و توسعه ظرفی تهای وجودی و کسب بخشی از شایستگی های مورد نیاز برای زندگی م یشود. دس تیابی به کمال در اخلاقیات و ارزیابی فرهنگ بشری بر اساس نظام معیار، درگرو دس تیابی دانش آموزان به ابزار و رسانه هایی با توان بازنمایی دامنه وعمق ارز شهاست. استفاده از هنر و قالب های هنری مناس بترین طریق بازنمایی تجربیات غنی از احساس و عواطف انسانی است. شناختی که در اثر آشنایی با هنرها و میراث فرهنگی ایجاد می شود، زمین هساز حفظ، احیا و اشاع ه هنرهای ایرانی اسلامی، هویت بخشی به فرد و جامعه و مقابله با تهاجم فرهنگی است. مه مترین کارکرد این حوزه را م یتوان دستیابی به سواد فرهنگی و هویت بخشی، ایجاد شوق و نشاط، درک و بیان احساسات و معانی و ابراز وجود به زبان هنر، پرورش حواس، ذوق زیباشناسی، قدرت تخیل، خلاقیت، قدرشناسی از زیبای یها و میراث فرهنگی و در نهایت دستیابی به بصیرت فرهنگی عنوان کرد. قلمرو حوزه: قلمرو حوزه فرهنگ و هنر شامل درک اید ههای هنری، فرآیندها و مهار تهای هنری، ابراز هنری و میراث فرهنگی در دو عرصه عملی )تولید اثر بر پای ه الفبا و قواعد ترکیب( و نظری )درک اثر بر پای ه زیباشناسی، تاریخ فرهنگ و هنر، تجزیه و تحلیل و نقد آثار فرهنگی و هنری ( است.

رمزگشایی و رمزگذاری پدید هها در قالب های هنری شامل دو فرایند کشف معنا )درک و دریافت اثر( و خلق معنا )تولید اثر( است. دس تیابی به سواد فرهنگی و میان فرهنگی برای درک ارتباط فرهن گها، اقوام و ملی تها در سطح ملی و جهانی و ارتباط خرده فرهن گها با فرهنگ معیار، تمایز فرهنگ مدرن و سنتی، بخشی از قلمرو محتوایی این حوز ه یادگیری است. جهت گیری کلی این حوزه در سازماندهی محتوا و آموزش، «تربیت هنری » با تأکید بر دست یابی به بصیرت فرهنگی است. تربیت هنری زمین ه درک زیبای یها و نظم هستی که یکی از را ههای شناخت خداوند و قدرشناسی نسبت به زیبای یها و خالق آ نهاست را فراهم می کند. سازماندهی فعالی تها در قالب رویکرد تربیت هنری موجب درک زیبای یهای طبیعت، محیط زندگی وآثار فرهنگی هنری، تقویت حواس، تخیل، تفکر، توان درک معانی آشکار و پنهان و غنا بخشیدن به ادراک حسی و عاطفی می شود. جهت گیر یهای کلی در سازماندهی محتوا و آموزش حوزه: سازماندهی محتوا در این حوز ه تا پایان دوره آموزش عمومی مبتنی بر تربیت هنری و در دوره متوسطه دوم موضوع محور است. همچنین سازماندهی محتوا به صورت چند رشته ای و متناسب با نیازهای فردی و اجتماعی متربیان انجام م یشود. تربیت فرهنگی و هنری در سال های آغازین تحصیل به صورت آموزش غیرمستقیم انجام م یگیرد و به تدریج متناسب با دوره تحصیلی و رشت ههای هنری از رو شهای آموزش مستقیم بهر هگیری م یکند. در فرایند فعالی تهای یادگیری و تولید اثرهنری، با ایجاد شرایط تصمی مگیری و حل مسئله، مهارت رویارویی با مسائل و مشکلات، درک صحیح رویدادها و پدید هها با تکیه بر عواطف، امکان ابراز احساسات، افکار، اید هها، دریافت های شخصی، پرورش قوّهٔ خیال )تخیل(، خلاقیت و وجه فردی دانش آموز، از طریق به کارگیری حواس مختلف در قال بهای متنوع هنری فراهم می شود. بصیرت فرهنگی و تربیت هنری رویکردی فرابرنامه درسی بوده و روح حاکم بر کل نظام آموزشی است و استفاده از ظرفیت هم ه حوز ههای تربیت و یادگیری، خصوصاً علوم انسانی و مطالعات اجتماعی و زبان و ادبیات فارسی را طلب می نماید.

حوزه تربیت و یادگیری سلامت و تربیت بدنیویرایش

حوز ه سلامت و تربیت بدنی به دنبال برقراری سلامت کامل جسمی و روانی دانش آموزان به عنوان امانت الهی و بکارگیری رو شهای درست انجام فعالیت جسمانی، ارتقای توانای یهای بدنی و حرکتی، تبیین رو شهای تفریحی سالم و ترویج بهداشت و اصول سالم زیستن و پیشگیری از ایجاد بیماری و اختلال و معلولی تهای اندامی و توانمندسازی افراد در تسلط بر رفتار خود و حفظ سلامت است. ضرورت و کارکرد حوزه: در آموز ههای اسلامی، بدن انسان هدیه و امانتی الهی برای تکامل روح محسوب م یشود. حفظ بدن از خطرها، آسی بها، تقویت جسمانی و برقراری سلامت، تکلیف دینی و الهی م یباشد و در کلام معصومین علیه مالسلام نیز بر این حقیقت تأکید شده است. سلامت و تربیت بدنی به عنوان عاملی اساسی و مؤثر در توسع ه فر دی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و اقتصا دی است و ابزاری ضرو ری برا ی رشد و پرورش انسا نهایی سالم و توانمند جهت دس تیابی به ابعادی از حیات طیبه است. کسب صلاحیت های اساسی این حوزه، دانش آموزان را قادر م یسازد تا ظرفیت های جسمی، روحی و روانی خود را بشناسند، به آن اعتماد کنند و در جهت پرورش آن کوشا باشند. این آموز هها به دانش آموزان کمک م یکند که در قبال بهداشت و سلامتی خود مسئولیت بپذ یرند و به نقش خود در تضمین سلامت جسمی و روانی و نشاط فر دی و اجتماعی، به خصوص سلامت خانواده اعتقاد داشته باشند. دانش آموزان در خلال ورزش و فعالی تها ی بدنی یاد م یگیرند چگونه در قالب گروهی کار کنند، اعتماد به نفس خود را افز ایش دهند، برای اوقات فراغت خود برنامه ریزی کنند، خطرکنند، در مسا ئل درگیر شوند و به کمک دیگران مس ائل را حل کنند. سلامت و بهداشت موجب رفاه کامل جسمی، روانی، اجتماعی، معنوی و پیشگیری از ایجاد بیماری و ضایعات و معلولی تهای جسمی، حسی، حرکتی، و موجب توانمندسازی فرد در تسلط بر رفتار و حفظ سلامت خود و پیشگیری از کردارهای پرخطر و بهبود زندگی دانش آموزان می شود.

قلمرو حوزه: بهداشت و سلامت، ورزش و تربیت بدنی و تفریحات سالم به عنوان موضوعات همبست ه یک حوزه شناخته شده اند و اهداف مشترک بسیاری دارند. توجه به سطح کیفی زندگی و رشد و تکامل فرد، اصول صحیح تغذیه، رعایت آداب بهداشتی و کسب مهارت های ایمنی از مه مترین اهداف این حوزه م یباشد. این حوزه تربیت و یادگیری دارای دو زیر حوزه اصلی «سلامت و بهداشت » و «تربیت بدنی، ورزش و تفریحات سالم » می باشد که شامل موارد زیر است: مهار تهای حرکتی و آمادگی جسمانی؛ باز یها و رشت ههای ورزشی؛ تفریحات سالم؛ اصول تغ ذی ه سالم و متوازن؛ ایمنی و پیشگیری از آسی بهای فردی و جمعی در ابعاد و شرایط مختلف؛ مهار تهای زیستی و بهداشت فردی و عمومی؛ نظام مراقبت از سلامت جسمانی و روانی با تأکید بر سلامت فرد، خانواده و اجتماع؛ بهداشت بلوغ و سلامت نوجوانی. جهت گیر یهای کلی در سازماندهی محتوا و آموزش حوزه: در سازماندهی محتوای این حوزه در کلیه دوره های تحصیلی باید ابعاد جسمانی، عقلانی، اجتماعی، روانی و معنوی به صورت تلفیقی مورد توجه قرار گیرد. در دوره متوسطه دوم، سازماندهی محتوا در شاخ ه فنی و حرفه ای موضوع محور و براساس رشته های ورزشی خواهد بود.

حوزه تربیت و یادگیری کار و فن آوریویرایش

حوزه کار و فن آوری شامل کسب مهار ته ای عملی برای زندگی کارآمد و بهر ه ور و کسب ش ایستگ یه ای مرتبط با فنّاوری و علوم وابسته، به ویژه فناوری اطلاعات و ارتباطات، جهت تربیت فناورانه و زندگی سالم در فضای مجازی و نیز آمادگی ورود به حرفه و شغل در بخ شها ی مختلف اقتصادی و زندگی اجتماعی است.

ضرورت و کارکرد حوزه:با توجه به آموزه های اسلامی، کار و اشتغال از ارزش تربیتی برخوردار است و انسان از طریق کار، نفس سرکش را رام کرده و شخصیت وجودی خویش را صیقل داده، هویت خویش را تثبیت کرده و زمین ه ارتقاء وجودی خویش را مهیا و امکان کسب روزی حلال و پاسخگویی به نیاز های جامعه را فراهم می آورد. آموزش فنّاوری، کار و مهارت آموزی، باعث پیشرفت فردی، افزایش بهره وری، مشارکت در زندگی اجتماعی و اقتصادی، کاهش فقر، افزایش درآمد و توسعه یافتگی خواهد شد. قلمرو حوزه: قلمرو این حوزه شامل چهار دسته شایستگی است: ۱ شایستگیهای محوری غیر فنی دنیای کار؛ ۲ شایستگیهای پایه فنی مورد نیاز نیروی کار حرف و مشاغل گوناگون؛ ۳ شایستگیهای مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات؛ ۴ شایستگیهای مربوط به یادگیری مادام العمر فنی و حرفه ای. جهت گیر یهای کلی در سازماندهی محتوا و آموزش حوزه: شایستگی های این حوزه در دوره آموزش عمومی به صورت عینی، تجربی و عمدتاً در هم تنیده با دیگر حوز ههای تربیت و یادگیری و از طریق تجربه در محی طهای یادگیری واقعی و متنوع کسب خواهد شد و زمینه هدایت دانش آموزان را با توجه به علایق و توانای یه ایشان در مسیرهای تحصیلی، حرفه ای و شغلی فراهم م یکند. در تدوین فعالیت های یادگیری این حوزه در کلی ه دوره های تحصیلی، دیدگاه فناورانه حاکم خواهد بود. در پای ههای اول تا سوم دوره ابتد ایی مهارت های مربوط به کار به صورت تلفیقی با سایر حوزه های یادگیری ارائه می شود. در پای ههای چهارم تا ششم دوره ابتدایی و دوره متوسطه اول مهار تهای مربوط به کار در قالب پروژ ه و بر اساس نیازها، استعدادها، علایق و موقعی تهای محلی تعریف و به صورت عملی اجرا خواهد شد. فناوری اطلاعات و ارتباطات علاوه بر تلفیق با سایر حوز ههای یادگیری می تواند به صورت مستقل ارائه شود. سازماندهی محتوا در دور ه متوسطه دوم به صورت زیر خواهد بود: گروه اوّل: در این گروه دانش آموزان قادر خواهند بود پس از پایان دور ه متوسطه جذب دنیای کار شوند. حرف ههای انتخابی با توجه به زمان آموزش و دیگر عوامل در سطوح یک یا دو مهارتی ۱ تعریف می شوند. مراکز یادگیری در اجرای این آموز شها م یتوانند خارج از مدرسه و با مشارکت بخش دولتی و غیر دولتی تشکیل شوند. نیازهای منطقه ای باید در طراحی و تدوین این گروه از برنامه درسی لحاظ شوند. گروه دوم: در این گروه دانش آموزان قادر خواهند بود پس از پایان دوره کاردانی جذب دنیای کار شوند. حرفه های انتخابی با توجه به زمان آموزش و دیگر عوامل، در سطوح دو یا سه مهارتی تعریف می شوند. در این گروه بین شایستگی های گروه های اصلی حرفه و شایستگ یهای حرف ههای انتخاب شده، تعادل برقرار است. مراکز یادگیری در این نوع آموزش ها متنوع است. برنامه ریزی درسی این گروه و اجرای آن با مشارکت آموزش و پرورش و وزارت علوم،تحقیقات و فناوری انجام می شود. ۳ گروه سوم: در این گروه، برنام ه درسی دانش آموزان دوره متوسطه نظری باید به گونه ای طراحی شود که هردانش آموز در پایان دوره متوسطه دوم، در یکی از فعالی تهای فنی و حرفه ای ساده متناسب با نیازها و علایق خود مهارت کافی عملی را کسب کرده باشدو این امر در ارزشیابی پیشرفت تحصیلی به عنوان یک معیار لحاظ گردد. گروه بزرگ حرف ههای انتخابی با توجه به زمان آموزش و دیگر عوامل در سطوح سه یا چهار مهارتی قرار دارند.

حوزه تربیت و یادگیری علوم انسانی و مطالعات اجتماعیویرایش

حوز ه تربیت و یادگیری علوم انسانی و مطالعات اجتماعی به مطالع ه کن شها و تعاملات انسانی و توانایی ایجاد رابطه مثبت و سازنده با خلق حول محور رابطه با خدا؛ درک موقعیت و فراموقعیت و عناصر آن در ابعاد مختلف )زمان، مکان، عوامل طبیعی و اجتماعی( و سنت های الهی حاکم بر فرد و جامعه م یپردازد؛ و در پی تقویت و پرورش کن شهای مطلوب، متناسب با نظام معیار اسلامی است. ضرورت و کارکرد حوزه: زندگی توحیدی نیازمند درک سن تهای الهی، مطالعه محیط طبیعی و انسانی )سیر در آفاق و انفس(، احساس همدلی، نوع دوستی و احترام نسبت به دیگران و کنترل هیجانات و احساسات به هنگام قرارگرفتن در موقعی تهای واقعی و چالش برانگیز )خانوادگی، اجتماعی، بی نالمللی( است. حصول تربیت متعالی در گرو رابطه و تعامل متقابل فرد و جامعه است. آموزش های این حوزه برخاسته از فرهنگ و تاریخ جامعه، در خدمت هویت تاریخی و فرهنگی آن م یباشد و بسترهای لازم برای تحقق عدالت و پیشرفت را فراهم می آورد. دانش آموزان نیاز دارند در آموزش های مدرسه ای فرصت هایی برای به چالش کشیدن اید ههای خود و دیگران در خصوص مسایل اجتماعی در سطح محلی، ملی و جهانی در اختیار داشته باشند تا از این طریق روحی ه حقیقت جویی، عدال تخواهی، حق طلبی، تکلی فمداری، دعوتگری، مذاکره، انصاف، و نوع دوستی و پذیرفتن مسئولیت الهی خود در قبال نوع بشر، خصوصاً محرومان و مستضعفان را پرورش دهند. آنان باید بتوانند ویژگی های تمدن و فرهنگ ایرانی اسلامی و تأثیر آن در توسعه جامعه بشری را درک کرده و نقش خود را در جهان امروز برای حفظ و ارتقا موقعیت و جایگاه ایران در بین کشورهای منطقه و در سطح جهان بشناسند. آموزش تعامل مسئولانه با جامعه و مسائل آن و نیز ارتقای شایستگی ها برای اصلاح دین مداران ه مسائل زندگی فردی و جمعی از کارکردهای مهم این حوزه است قلمرو حوزه: قلمرو این حوزه شامل: درک موقعیت و ابعاد آن در بعد زمان )گذشته، حال، آینده(، مکان )خانه، محله، شهر، کشور، زمین، کیهان(، عوامل طبیعی)محیط طبیعی، محیط زیست(، عوامل اجتماعی) ساختارها و نهادهای اجتماعی، هنجارها، رفتارها و روابط انسانی، قراردادها( و تعامل آ نها؛ آمایش سرزمین؛ درک چگونگی حاکمیت سن تهای الهی بر زندگی انسان در طول تاریخ و کسب مهارت های اجتماعی)مهارت در فعالی تهای گروهی، توسع ه روابط انسانی بردباری، وفاق و همدلی و مسالمت جویی، نوع دوستی و… رعایت حقوق و انجام تکالیف( و اقتصادی )مهار تهای اقتصادی، صرفه اقتصادی، داد وستد، تولید، توزیع، مصرف و قناعت( به عنوان یک عضو مسئول جامعه ایران اسلامی میباشد.

جهت گیر یهای کلی در سازماندهی محتوا و آموزش حوزه: شایستگی های مورد انتظار تا پایان دوره آموزش عمومی در قالب تجربیات یادگیری تلفیقی ارائه می شود و فرصت درک مفهوم موقعیت در ابعاد مختلف آن را فراهم م یکند. همچنین دانش آموزان توانایی لازم برای مشارکت آزادانه و آگاهانه در فعالی تهای اجتماعی را کسب م یکنند. این شیو ه سازماندهی محتوا، فرصت هایی را برای کسب تجربیات دست اول در سطح کلاس درس، مدرسه و جامع ه محلی در اختیار مدارس و مربیان قرار می دهد. دانش آموزان ضمن روبرو شدن با موقعی تهای واقعی و چالش برانگیز توانایی لازم برای حل مسایل واقعی زندگی فردی و اجتماعی و دست یابی به مرتب های از عقلانیت اجتماعی را کسب م یکنند. آموزش در دور ه متوسطه دوم به موقعیت های واقعی زندگی نزدی کتر بوده و فرص تهای بیشتری را برای مشارکت در فعالی تهای اجتماعی، در اختیار دانش آموزان قرار می دهد. در این دوره ضمن تأکید بر پرورش مهار تهای کار گروهی و شرکت در ارائ ه خدمات اجتماعی بر حسب ورود دانش آموزان به شاخ ه نظری و گرایش رشته علوم انسانی، محتوا جنبه نیم ه تخصصی پیدا می کند. فرایند یاددهی یادگیری مبتنی بر پرسشگری نقادانه و استدلالی و استفاده از روش های کاوشگری به شیوه مشارکتی، پژوهش مشارکتی، پروژه، مطالع ه موردی، مطالعه کتابخانه ای اسنادی، موقعی تهای واقعی)برنام هریزی، تأمین منابع برای ارائه خدمات اجتماعی به گروه های نیازمند( و مشارکت در فعالیت های جمعی در سطح جامعه) اردوهای عمرانی، خدماتی، پژوهشی( از رو شهای موردتأکید این حوز ه یادگیری است.

حوزه تربیت و یادگیری ریاضیاتویرایش

ریاضیات ر یشه در قوه تعقل انسانی و نقشی مؤثر در درک قانونمندی طبیعت دارد. ریاضیات به عنوان علم مطالع ه الگوها و ارتباطات، هنری دارای نظم و برخوردار از سازگاری درونی، زبانی دقیق برای تعریف دقیق اصطلاحات و نمادها و ابزارکار در بسیاری از علوم و حرف هها تعریف شده است. ضرورت و کارکرد حوزه: ر یاضیات و کاربردهای آن بخشی از زندگی روزانه و در جهت حل مشکلات زندگی در حوز ههای مختلف ب هشمار می آید که دارای کاربردهای وسیع د ر فعالی تهای متفاوت انسانی است. ریاضیات، موجب تربیت افرادی خواهد شد که در برخورد با مس ائل بتوانند به طور منطقی استدلال کنند، قدرت تج زیه و انتزاع داشته باشند و درباره پ دید ههای پیرامونی تئور یهای جامع بسازند. وجه مهم ریاضی توانمند سازی انسان برای توصیف دقیق موقعی تهای پیچیده، پیش بینی و کنترل وضعی تهای ممکن مادی طبیعی، اقتصادی، اجتماعی است. بنابراین، توانایی به کارگیری ریاضی در حل مسائل روزمره و انتزاعی، از اهداف اساسی آموزش ریاضی م یباشد.

قلمرو حوزه: قلمرو حوز ه آموزش ریاضیات از یک سو، درک مفاهیم ریاضی شامل: اعداد و محاسبات عددی؛ جبر و نم ایش نما دین )الگوها، رابطه ها و تابع ها(؛ هندسه و انداز هگیری؛ داد هها، آمار و احتمال است. از سوی دیگر، در این حوزه دانش آموزان باید با فرآیندهای ریاضی نظیر حل مسئله و به کارگیری استراتژ یهای حل مسئله، مدل سا زی )مسائل واقعی و پدید هها(، استدلال، تفکر نقاد و استدلال منطقی )تعمیم دادن، پی شبینی، فرضی هسازی، حدسیه سازی و آزمودن حدسی هها، توضیح دادن و تبیین جوا بها تأیید و تصدیق کردن جوا بها، دسته بندی کردن، مقایسه کردن، ب هکارگیری الگوها(؛ تفکر تجسمی یا دیداری و تفکر خلّق )استدلال فضایی، حل کردن مسئل ههای غیرمعمول، الگوهای تجسمی، تولید مسئله در قالب داستانی و بافت واقعی و تخیلی(، اتصال و پیوندهای موضوعی و مفهومی ریاضی، گفتمان ریاضی )فرهنگی و ارتباطی خواندن و نوشتن ریاضی(، تصمی مگی ری و تصمی مسا زی، تخمین زدن، و دقت یافتن آشنا شده و در آ نها مهارت یابند. فنّاوری در ریاضیات و کاربردهای آن )حسابگرها و رایان هها، نرم افزارهای رایانه ای( از نکات مورد تأکید در استفاده از فنّاور یهای نوین در ریاضیات است. فرهنگ و تمدن ایران و اسلام از طریق شرح خدمات دانشمندان و ریاضیدانان ایرانی و نقش آنان در تاریخ ریاضی بخشی از محتوای این حوزه را تشکیل می دهد.

جهت گیر یهای کلی در سازماندهی محتوا و آموزش حوزه: ریاضیات از نظر ماهیت، علمی مجرد است، ولی بستر رشد و توسعه آن، مشاهده و توصیف و تجزیه و تحلیل محیط پیرامونی است. در ریاضیات مدرسه ای، فعالی تهای آموزشی ب اید برخاسته از ریاضیات محیط پیرامون باشد و به دانش آموزان کمک کند تا مفاهیم و گزار هها ی ریاضی را در محیط پیرامونی خود مشاهده، تجزیه و تحلیل و درک کنند و بر ای مفاهیم ریاضی در محیط پیرامونی تعبیرها ی گوناگون به دست آورند. این امر، امکان درک شهو دی آنان که راهنم ای عمل ریاضیدانان است را تقو یت م یکند. بحث شهود، در ریاضیات مدرس های بسیار اساسی است. یادگیری عمیق مفاهیم ریاضی وقتی رخ می دهد که دانش آموزان خودشان در طی حل یک مسئله قابل توجه به آن مفاهیم رسیده باشند و خودشان آن مفاهیم را ساخته باشند. این عمل مشابه یک پژوهش در ریاضی است. بنابراین، در فرایند یاددهی یادگیری ریاضی، دانش آموزان یاد م یگیرند که چگونه مفاهیم جدید رخ م یدهد، چگونه باید آن ها را نامگذاری کرد و چگونه می توان با آ نها کار کرد و آ نها را تعمیم داد. تا پایان دور ه آموزش عمومی موضوعات محتوایی این حوزه براساس تلفیقی از شبک ههای مفهومی و مهارتی، سازمان دهی م یشود و در دوره متوسطه دوم برحسب رشته های تحصیلی در قالب موضو عهای محوری با جه تگیری نظری یا کاربردی ارائه خواهد شد.

حوزه تربیت و یادگیری علوم تجربیویرایش

علم تجربی حاصل تلاش انسان برای درک دنیای اطراف، و دانشی آزمودنی است که با ظهور شواهد و دلایل جدید در معرض تغییر قرار گرفته و از گستره وسیعی از روش های تحقیق بهره می برد. علوم تجربی هم در مرحله تکوین و شکلگیری چارچوبهای مفهومی و هم در عرصه چگونگی کاربرد و عمل و تصرف در طبیعت در بستر گستره دیگر حوزههای معرفتی بشر شکل میگیرد و نشو و نما میکند. از این رو، تعاملی انکارناپذیر با فلسفه، باورها و ارز شهای پذیرفته شده فرد و جامعه دارد. با توجه به جهتگیری های این برنامه، علم تجربی حاصل کوشش انسان برای درک واقعیت های هستی و کشف فعل خداوند است. ضرورت و کارکرد حوزه: پرورش علمی دانش آموزان و برخوردار شدن ایشان از سواد علمی فنّاورانه در بُعد شخصی و فردی از لازمه های زندگی سالم و موفقی تآمیز، و در بُعد اجتماعی لازمه بقای عزت مدار و توسعه پایدار ایران اسلامی است، از این رو، رشد و ارتقاء توانمندیها و شایستگیهای دانش آموزان در عرصه علوم تجربی به شناخت و استفاده مسئولانه از طبیعت به مثابه بخشی از خلقت الهی با هدف تکریم، آبادانی و آموختن از آن برای ایفای نقش سازنده در ارتقاء سطح زندگی فردی، خانوادگی، ملّی و جهانی می انجامد. آموزش علوم تجربی از یک سو، در ایجاد بصیرت و بینش عمیق نسبت به درک دنیای اطراف و زمین هسازی برای تعظیم خالق متعال از طریق فهم عظمت خلقت ضرورت دارد، و از سوی دیگر با عنایت به وابستگی روزافزون ابعاد گوناگون زندگی انسان به یافته ها و فراورده های علمی فنّاورانه ضروری مینماید. از این رو، اگرچه پرورش سواد علمی فنّاورانه محور مشترک تمامی برنامه های آموزش علوم به شمار می آید، ولی براساس مبانی تربیت اسلامی، علاوه بر این محور، تعمیق و تعالی نگرش توحیدی و دستیابی به درک غایتمند از خلقت و به عبارتی باز کشف وکشف رمز و راز لایه های مادی هستی، از محورهای مهم تربیت علمی است.

قلمرو حوزه: حوز ه یادگیری علوم تجربی شامل مطالعه فرایندهای حیاتی و موجودات، زمین و پیرامون آن، تغییرات ماده و انرژی، طبیعت و مواد فراوری شده، علوم در اجتماع، علوم در زندگی روزانه و تاریخ علم در ایران و اسلام است. تربیت علمی فنّاورانه تنها آموزش یافته ها و فرآورده های علمی یا به عبارت دیگر تنها مفاهیم و دانش علمی را دربر نمیگیرد؛ بلکه فرایندهای علمی و روش علم آموزی هم چون مهارت های فرایندی (مشاهده، جم عآوری اطلاعات، انداز هگیری، تفسیر یافت هها، فرضیه و مد لسازی، پیش بینی، طراحی تحقیق و برقراری ارتباط) و مهار تهای پیچیده تفکر را نیز مورد توجه قرارم یدهد. ه مچنین نگر شهای ناشی از علم، بخصوص به محیط زیست، و نگر شهای ناظر به علم و فنّاوری از اجزای جدایی ناپذیر فعالیت های علمی فنّاورانه است و دریچ های برای ورود مبانی فلسفی پذیرفته شده را فراهم می کند.

جهت گیر یهای کلی در سازماندهی محتوا و آموزش حوزه: با عنایت به پذیرش اصل همه جانب هنگری و براساس رویکرد تلفیق در هم ه حوزه های یادگیری، پرورش علمی با اتخاذ رو شهایی که با تلفیق نظر و عمل سازگاری دارند به پرورش مهار تهای فرایندی علمی م یپردازد و به انتقال فراورد ههای دانش اکتفا نم یکند. بر این اساس یادگیرنده در محور تمامی فعالی تهای یادگیری قرار م یگیرد و آموختن روش و مسیر کسب علم، آگاهی و توانایی، یکی از اهداف اصلی آموزش تلقی م یشود. این امر در مسیری رشدیابنده و تعالی جو، زمین هساز پرورش انواع تفکر م یشود و خودیادگیری، ژرف اندیشی و تعالی جویی در دانش آموزان را میسر م یسازد. ایجاد ارتباط بین آموزه های علمی و زندگی واقعی و مرتبط ساختن محتوای یادگیری با کاربردهای احتمالی آن به معنادار شدن یادگیری و کسب علم مفید، سودمند و هد فدار برای دانش آموزان، منجر م یشود. این امر به پرورش انسا نهایی مسئولی تپذیر، متفکر و خلاق مدد می رساند. سازماندهی محتوای این حوزه تا پایان دور ه آموزش عمومی به صورت تلفیقی است و در دوره متوسطه دوم بر حسب رشت ههای تحصیلی در قالب موضوع های محوری با جه تگیری نظری یا کاربردی ارائه خواهد شد.

حوزه تربیت و یادگیری زبانهای خارجیویرایش

آموزش زبا نهای خارجی بستر مناسبی را برای درک، دریافت،تعاملات فرهنگی وانتقال دستاوردهای دانش بشری در قال بهای متنوع زبانی به صورت شفاهی، دیداری، و نوشتاری، برای مقاصد و مخاطبان گوناگون در چارچوب نظام معیار اسلامی فراهم می کند. ضرورت و کارکرد حوزه: از آن جا که مراودات اجتماعی تحت تأثیر تعاملات جوامع بشری و رشد فنّاوری توسعه پیدا کرده و این دامنه هر روز افزایش پیدا م یکند، برای برقراری ارتباط سازنده و آگاهانه ضروری است دانش آموزان علاوه بر زبان مادری که به آنان امکان تعامل در سطح روابط میان فردی )خانوادگی، محلی و ملی( را م یدهد، توانایی برقراری ارتباط با سایر جوامع و دستاوردهای بشری را در سطح منطق های و جهانی دارا باشند. آموزش زبان خارجی علاوه بر کارکرد ارتباط میان فردی و بین فرهنگی، در توسعه اقتصادی مانند صنعت گردشگری، تجارت، فن آوری، توسع ه علم، و هوشیاری اجتماعی سیاسی مؤثر است.

قلمرو حوزه: آموزش زبان بر توانایی ارتباطی و حل مسئله تأکید دارد به گون های که فرد پس از آموزش قادر به ایجاد ارتباط با استفاده از تمامی مهار تهای چهارگان ه زبانی )گو شکردن، سخن گفتن، خواندن، و نوشتن( برای دریافت و انتقال معنا گردد. برنامه درسی آموزش زبان باید دانش آموزان را با پیکره زبانی، وا ژگان و ساخت های مورد نیاز برای برقراری ارتباط مؤثر و سازنده در سطح جهانی آشنا سازد. آموزش زبان های خارجی از ابتدای دور ه متوسطه اول آغاز م یشود و هدف آن آموزش چهار مهارت زبانی و آشناسازی دانش آموزان با مهارت های ارتباطی در چارچوب جه تگیری های کلی مورد نظر خواهد بود. در دوره متوسطه دوم، دانش آموزان باید بتوانند مت نهایی در حد متوسط را بخوانند و مفاهیم آ نها را دریابند. در ضمن توانایی نوشتن، در حد یک مقال ه کوتاه، به زبان خارجی نیز در آ نها تقویت شود و از توانائی های لازم برای استفاده از منابع در حد متوسط و برقراری ارتباط به یکی از زبا نهای خارجی را داشته باشند. آموزش به یکی از زبان های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی و یا سایر زبا نهایی که شورای عالی آموزش و پرورش تصویب کند ارائه خواهد شد.

جهت گیر یهای کلی در سازماندهی محتوا و آموزش حوزه: آموزش زبا نهای خارجی باید از دائر ه تنگِ نظری هها، رویکردها و رو شهای تدوین شده در جهان فراتر رود و به عنوان بستری برای تقویت فرهنگ ملی و باورها و ارز شهای خودی در نظر گرفته شود. رویکرد آموزش زبا نهای خارجی، رویکرد ارتباطی فعال و خودباورانه است. در سطوح آغازین آموزش، محتوای آموزشی پیرامون موضوعات بوم ی و نیازهای یادگیرنده چون بهداشت و سلامت، زندگی روزمره، محیط اطراف و ارز شها و فرهنگ جامعه در قال بهای جذاب انتخاب و سازما ندهی می شود و در سطوح بالاتر انتخاب و سازماندهی محتوای این حوزه به سمت کارکردهای فرهنگی، علمی، اقتصادی، سیاسی و… متناسب با متون آموزشی سایر حوزه های یادگیری و در جهت تعمیق آن ها خواهد بود. در پایان دوره متوسطه دوم دانش آموزان باید توانایی خواندن و درک متون ساده تخصصی و نوشتن مقاله راکسب کنند. در دوره متوسطه دوم گسترش دامنه واژگان رشت ههای تخصصی به درک بهتر متون و برقراری ارتباط علمی کمک می کند.

حوزه تربیت و یادگیری آداب و مهارتهای زندگی و بنیان خانوادهویرایش

برای دستیابی به مراتبی از حیات طیبه، آموزش های مرتبط با آداب و مهار تهای زندگی و خانواده به عنوان فرصتی برای ب هکارگیری آموخت هها در موقعیت های واقعی زندگی و متناس

تفاوت های فردی و شرایط و مقتضیات محلی، وظیف ه آماده کردن فرد برای ورود آگاهانه و مسئولانه به زندگی خانوادگی و اجتماعی را بر عهده دارد. آداب و مهار تهای زندگی مکمل یکدیگر و هر دو به دنبال آموزش سبک و آیین زندگ یاند. بدین جهت نباید مرزی بین این دو ترسیم کرد. ضرورت و کارکرد حوزه: در جامع ه امروز افراد برای حفظ و عمل به باورها و ارز شهای دینی اخلاقی، به الگوها، دانش و مهار تهایی نیاز دارند که به آ نها در برقراری ارتباط سازنده در چهار عرصه )ارتباط با خود، خدا، خلق، خلقت( کمک کند. انسا نها آن گونه زندگی می کنند که می اندیشند. باورها، گرایش ها و افکار آدمیان در سبک و نحوه زندگی ایشان تأثیر دارد. آموزش های این حوزه می تواند به یکپارچه شدن یادگیری و سامان دادن ارتباط های انسانی و تعمیم آن به موقعی تهای جدید کمک کند.

قلمرو حوزه: آموزش آداب و مهار تهای زندگی، شایستگ یهای لازم برای خود مدیریتی دانش آموزان در ادار ه امور روزمر ه زندگی شامل: آداب معاشرت،آداب معیشت، مدیریت زمان، کارکرد، وظایف و مهارت های خانوادگی، آمادگی برای تشکیل خانواده و ایفای نقش والدینی، مدیریت رفتارهای هیجانی و تربیت عاطفی، مدیریت اوقات فراغت، خودآگاهی، مهار تهای تحصیلی و مطالعه، آداب زندگی در محیط مجازی، هوی تیابی، ارتباط مؤثر، مراقبت از محیط زیست، مدیریت بحران و خطر، مهارت کار با دیگران و مهار تهای پدافند غیر عامل و آمادگی دفاعی را فراهم می کند.

جهت گیر یهای کلی در سازماندهی محتوا و آموزش حوزه: انتخاب و سازماندهی فعالیت های یادگیری برای آموزش آداب و مهارت های زندگی تابع شرایط و مقتضیات فرهنگی دانش آموزان است. از این رو، ضروری است آموزش از متن زندگی و در متن زندگی رخ دهد. تدارک فرصت های تربیتی که در آن دانش آموزان بتوانند به کسب تجربه در موقعیت های واقعی زندگی )به صورت فردی و گروهی( دست یابند جهت گیری اصلی در آموزش مهار تهاست. برگزاری اردوهای علمی، فرهنگی، زیارتی، شبی هسازی موقعیت های مرجع، توجه به شیو ههای آموزش انفرادی، غیرمستقیم و تجربی از این جمله است. سازماندهی محتوای فعالی تهای یادگیری این حوزه به تناسب نیاز و شرایط دوره های تحصیلی و با توجه به زمینه های آموزش تا پایان دوره آموزش عمومی به صورت تلفیقی در سایر دروس خواهد بود.

۱ سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی مکلف است حداکثر ظرف مدت شش ماه، اهداف دوره های تحصیلی را به تفکیک دوره های آموزش عمومی و متوسطه دوم و ساحت های تعلیم و تربیت با استفاده از مبانی نظری سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تهیه و همراه با نتایج اعتبار بخشی آن جهت بررسی و تصویب به شورای عالی آموزش و پرورش ارائه کند.

۱ به دلیل ارتباط وسیع و وثیق محتوای دو حوزه «حکمت و معارف اسلامی » و «قرآن و عربی » سازماندهی محتوای هر دو حوزه در یک بخش آمده است.

۱ سطوح مهارتی در این حوزه بر اساس استانداردهای آموزش های فنی و حرفه ای است.

این سایت در ستاد ساماندهی ثبت شده و طبق قوانین جمهوری اسلامی می‌باشد