اولین نماز جمعه بعد انقلاب

۵ مرداد سالروز اقامه اولین نماز جمعه در تهران؛

صدور اجازه اقامه اولین نماز جمعه تهران به امامت آیت الله طالقانی

واگذاری این تکلیف عظیم و سنگین در آن برهه حساس بر عهده آیت الله طالقانی که زبان گویایی برای بازگو نمودن حقایق داشت، امری خطیر به حساب می آمد. انبوه جمعیتی که در آن روز تکبیر گویان به نماز جمعه هجوم آوردند، در واقع سنگ بنای یکی از مهمترین عوامل حفظ و تداوم انقلاب بود و از آن پس نماز جمعه در کوران حوادث و بویژه در رابطه با پشتیبانی همه جانبه جنگ تحمیلی، نقشی بسیار ارزنده و انسانی ایفا کرد.

پیشنهاد برگزاری نمازجمعه توسط مرحوم آیت الله طالقانی ارائه شد و حضرت امام خمینی (س)، این مهم را به خود ایشان سپردند و بدین ترتیب: در ۵ مرداد ۱۳۵۸ برابر با سوم رمضان سال ۱۳۹۹ اولین نماز جمعه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به امامت مرحوم آیت الله طالقانی در دانشگاه تهران برگزار شد.

واگذاری این تکلیف عظیم و سنگین در آن برهه حساس بر عهده آیت الله طالقانی که زبان گویایی برای بازگو نمودن حقایق داشت، امری خطیر به حساب می آمد. انبوه جمعیتی که در آن روز تکبیر گویان به نماز جمعه هجوم آوردند، در واقع سنگ بنای یکی از مهمترین عوامل حفظ و تداوم انقلاب بود و از آن پس نماز جمعه در کوران حوادث و بویژه در رابطه با پشتیبانی همه جانبه جنگ تحمیلی، نقشی بسیار ارزنده و انسانی ایفا کرد. (روزنگار زندگی و تاریخ سیاسی اجتماعی امام خمینی، ص ۱۷۳)

به همین مناسبت گزیده ای از رهنمودها و سخنان حضرت امام خمینی (س) در خصوص نماز جمعه، اهمیت آن و وظایف ائمه جمعه را گردآوری کرده ایم، که در ادامه مطلب می خوانید:

* * *

نماز جمعه موجب می شود تا مسائل فراموش شده در اسلام به بهترین وجه برای مردم گفته شود. در قدیم اگر یک روحانی راجع به امور سیاسی مردم صحبت می کرد می گفتند رهایش کنید او سیاسی است، که این نوع فکر بلااشکال از شیاطین داخل و خارج بوده است. آنها به ما باورانده بودند که روحانی باید عبایش را سر بکشد و فقط برود مسجد نماز معمولی اش را بخواند. روحانی حق دخالت در هیچ امری را نداشت. ولی واقعیت این است که ما تابع حضرت رسول و ائمه ـ علیهم السلام ـ هستیم که همۀ امور دست آنها بود، حکومت تشکیل دادند و مردم را هدایت نمودند. … مسأله دیگر خطبه های نماز جمعه است؛ باید مردم را امر به تقوا کنید، امر به تقوا در خطبۀ اول واجب است و در خطبۀ دوم بنابر احتیاط واجب است. مسائل اخلاقی را به مردم بگویید و آنها را به داشتن اخلاق اسلامی ترغیب کنید. مطالب روز را برای مردم بگویید، آنچه در طول یک هفته در کشور اتفاق می افتد، آنها را برای مردم بگویید. مردم را در صحنه حاضرنگه دارید که آنچه انقلاب وایران را حفظ کرده حضور مردم در صحنه است. … ائمۀ جمعه در سراسر ایران بالاترین اجتماع را دارند؛ از این اجتماعات استفاده کنید و جهات شرعی و سیاسی را به مردم تذکّر دهید، آنان را در مقابل شیاطین مجهز کنید. (صحیفه امام؛ ج ۱۷، ص ۴۵۲)

* * *

نماز جماعت هم اجتماع مردم در یک محلی، این برای این است که اینها مطلع بشوند از حال مملکت خودشان؛ مطلع بشوند از حال برادرهای خودشان؛ گرفتاریهاشان را اطلاع پیدا کنند، و رفع بکنند. (صحیفه امام؛ ج ۱۰، ص ۱۶)

* * *

اگر در نماز کوتاهی بشود؛ هر کس بگوید خوب من خودم تنهایی می روم توی خانه ام می خوانم، خیر نماز را در جماعت بخوانید. اجتماع باید باشد. مساجد را پر کنید. اینها از مساجد می ترسند. اینها بیخ گوش شما می گویند که این آخوند، که از او کاری نمی آید، مسجد می روید چه کنید؟ خودمان می رویم فلان جا نماز می خوانیم. نماز نمی خواهند بخوانند، می خواهند نماز را بشکنند. نماز می خوانند؛ با این نمازهایی که در مسجدها می روند و نمی گذارند که مسلمانها نماز درست خودشان را بخوانند؟ با این نمازها می خواهند نماز را بشکنند. (صحیفه امام؛ ج ۱۲، ص ۳۹۳)

* * *

در روز جمعه که اجتماعات می شود، دو سوره انتخاب شده است و امام را دعوت کرده اند که آن دو سوره را بخوانند. در رکعت اول سورۀ «جمعه» و در رکعت دوم سورۀ «منافقین». … در سورۀ «جمعه» سرّ بعثت رسول اکرم را ذکر می فرماید، که سرّ بعثت رسول اکرم تزکیۀ امت است و تعلیم و تربیت امت. آن هم تعلیم تمام قشرهای تعلیم که کتاب و حکمت تمام قشرهای تعلیمات را واجد است. (صحیفه امام؛ ج ۹، ص ۳۳۴ـ ۳۳۵)

* * *

در هر هفته یک اجتماع بزرگ از همه، در یک محل. و نماز جمعه؛ که مشتمل بر دو خطبه است،

که در آن خطبتین باید مسائل روز، احتیاجات کشور، احتیاجات منطقه و جهات سیاسی، جهات اجتماعی، جهات اقتصادی طرح بشود، و مردم مطلع بشوند بر این مسائل. (صحیفه امام؛ ج ۹، ص ۳۳۳)

* * *

وقتی که آقایان خودشان را تهذیب کردند، خصوصاً، ائمۀ جمعه که سر و کارشان با توده های عظیم مردم است، ائمۀ جماعت هم هست، اما ائمۀ جمعه بیشتر الآن مورد توجه هستند، آنها باید ان شاءالله به مقام عالی تهذیب برسند و مردم را هم دعوت به این مطلب بکنند. تمام آن مسائلی که در اسلام است حتی مسائل سیاسی اش، مسائل تهذیبی است، برای درست کردن آدم است. ما نباید همۀ مسائل را حالا دنبال مسائل سیاسی قرار بدهیم. باید همه مسائل را دنبال مسائل اسلامی و خصوصاً، این وجهۀ تهذیب مردم قرار دهیم. (صحیفه امام؛ ج ۱۵، ص ۵۰۵)

* * *

علمای اعلام و ائمۀ جماعت و خطبای محترم بر حجم ارشاد و رهنمودهای خود بیافزایند و قشرهای میلیونی مردم را متوجه طرق نگهبانی از اسلام و احکام مقدسه و حراست از جمهوری اسلامی نمایند، و به توده های متعهد میلیونی اسلامی لزوم تشریک مساعی در تمام امور کشوری و لشگری و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی را گوشزد نمایند. (صحیفه امام؛ ج ۱۵، ص ۳۸۸)

* * *

ائمۀ جمعه، ائمۀ جماعت، روحانیون محترم، اینها باید توجه به این معنا داشته باشند که اینها پدر هستند از برای ملت. اینها با مردم باید سمت پدری داشته باشند، اینها با مردم باید رفتارشان رفتار پدرانه باشد. بین خودشان برادر باشند، رفتار، رفتار برادری باشد. اجتماع داشته باشند، در هر شهری با هم در هر هفته یک روز، دو روز با هم مجتمع باشند، مسائل خودشان را بگویند. (صحیفه امام؛ ج ۱۹، ص ۲۵۰)

* * *

ائمۀ جمعه و جماعات ـ ایّدهم الله تعالی ـ در خطبه ها و منابر و سایر گویندگان کوشش فرمایند که آرامش در کشور برقرار باشد و از هر سخنی که موجب نگرانی مردم و تفرقه شود خودداری نمایند و مردم را در پشتیبانی از ملت و تمام ارگانهای جمهوری اسلامی و نهادهای انقلابی و قوای مسلح و مردمی تشویق فرمایند. (صحیفه امام؛ ج ۱۴، ص ۲۰۲)

* * *

از عموم علمای عظیم الشأن و ائمۀ جمعه و جماعات تقاضا دارم که با دیدۀ رحمت و عطوفت به جمهوری اسلامی و متصدیان امور نظاره کنند و با ارشاد و موعظۀ حسنه، خطاکاران را تربیت کنند و کجیها را راست فرمایند. (صحیفه امام؛ ج ۱۴، ص ۲۱۷)

منبع: گزیده ‏ای از آثار و سیرۀ امام خمینی (س)، نماز، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ص ۱۹ – ۲۴

اولین نماز جمعه بعد از انقلاب به امامت چه کسی برگزار شد؟

اولین نماز جمعه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی, در اولین جمعه مردادماه ۱۳۵۸ در دانشگاه تهران و به امامت مرحوم طالقانی برگزار شد و سنتی را بنیان گذاشت که هنوز بعد از ۳۲سال برقرار و پایدار مانده است.

اولین نمازجمعه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، در اولین جمعه مردادماه ۱۳۵۸ در دانشگاه تهران و به امامت مرحوم طالقانی برگزار شد و سنتی را بنیان گذاشت که هنوز بعد از ۳۲سال برقرار و پایدار مانده است. حضرت امام(ره) از همان قبل پیروزی انقلاب اسلامی، به مسئله جمعه و جماعت توجه ویژه داشتند. شاهد مثال روشن این امر نوع نگاه امام(ره) به نماز جمعه است.در کتاب «کشف اسرار» که در سنین جوانی ومقارن با نخستین سال‏های حکومت استبدادی محمدرضا پهلوی نوشته اند، اشاره کوتاهی به مسئله نماز جمعه کرده اند و در کتاب‏ تحریرالوسیله که در زمان تبعید به ترکیه تالیف فرمودند به طورمشروح پیرامون آن مسائلی را ذکر کردند.حضرت امام خمینی (ره) آبان ماه ۱۳۴۴ یک ماه پس از تبعید به نجف اشرف، در مسجد شیخ انصاری در جمع علما، فضلا و طلاب حوزه علمیه نجف می فرمایند: «مسیحیون خیال نکنند که اسلام هم، مسجد هم مثل کلیساست… مسجد مرکز سیاست اسلام بوده است. … در خطبه جمعه مطالب سیاسی است، مطالب مربوط به جنگ ها، مربوط به سیاست مدن، اینها همه در مسجد درست می شده است.»برپایی نمازجمعه به عنوان یکی از نمادهای سیاسی اسلام یکی از دغدغه های اصلی حضرت امام (ره) پس از پیروزی انقلاب بود. از این رو مرحوم آیت الله طالقانی را در همان نخستین سال پیروزی انقلاب به امامت جمعه تهران منصوب فرمودند. همچنین در پیامی به‏مناسبت عید فطر سال ۱۳۵۸ شمسی و با فاصله اندکی از برگزاری اولین نمازجمعه تهران بار دیگر بر بعد سیاسی نمازجمعه تاکید فرمودند: «… اسلام دین سیاست است، دینی است که در احکام آن سیاست‏به‏وضوح دیده می‏شود،… و در هر هفته یک اجتماع بزرگ از همه، در یک محل و نماز جمعه؛ که مشتمل (بر) دو خطبه است، که در آن خطبتین باید مسائل روز، احتیاجات کشور، احتیاجات منطقه و جهات سیاسی، جهات اجتماعی، جهات اقتصادی طرح بشود و مردم مطلع بشوند بر این مسائل و در هر سال دو عید، که در آن دو عید مجتمع بشوند و دو خطبه در آن عید در آن نماز هست. در نماز عید دو خطبه هست؛ که آن دو خطبه هم باید بعد از حمد و بعد از صلوات بر پیغمبر اکرم و ائمه – علیهم السلام – جهات سیاسی، جهات اجتماعی، جهات اقتصادی، احتیاجاتی که کشور دارد، احتیاجاتی که منطقه دارد در آنها طرح بشود و خطبا مردم را آگاه کنند از مسائل.»آیت الله طالقانی پس از برگزاری ۹ نمازجمعه دار فانی را وداع گفت؛ امام خمینی(ره) در حکم انتصاب امام جمعه بعدی تهران چنین می فرمایند:«… مرحوم مجاهد بزرگوار آقای طالقانی، پس از عمری مجاهدت و پاسداری از اسلام، به رحمت خداوند پیوست و ما را سوگوار کرد. تکلیف پاسداری از اسلام به عهده همه ماست؛ و من شما را… برای دژ محکمی که آن فقید سعید پاسدار آن بود انتخاب و منصوب نمودم. نماز جمعه – که نمایشی از قدرت سیاسی و اجتماعی اسلام است – باید هر چه شکوهمندتر و پر محتواتر اقامه شود. ملت ما گمان نکنند که نماز جمعه یک نماز عادی است، امروز نماز جمعه با شکوهمندی که دارد، برای نهضت کوتاه عمر ما یک پشتوانه محکم و در پیشبرد انقلاب اسلامی ما عامل موثر و بزرگی است. ملت عظیم و عزیز با شرکت خود باید این سنگر اسلامی را هر چه عظیم تر و بلند پایه تر حفظ نمایند تا به برکت آن، توطئه های خائنان و دسیسه های مفسدان خنثی شود…»همچنین امام(ره) در سخنانی دیگر تاکید نموده‏اند:«نماز جمعه از اهمیت‏سیاسی فوق ‏العاده‏ای برخوردار است… اسلام دین سیاست است و هر کس خیال کند که جدای از مسائل سیاسی‏است جاهل بوده و از این آیین و سیاست آگاهی ندارد.» این سخن‏واضح و قاطع امام (ره) در احیای نماز جمعه به عنوان تجلی ترکیب اسلام ‏و سیاست نقش فوق العاده مهمی داشته است.در بیانی دیگر خطاب به‏کنگره جهانی ائمه جمعه و جماعات فرمودند: «… اگر این انقلاب اسلامی جز این نماز جمعه به ما چیز دیگری نداده بود برای ملت ما و مسلمین‏ کافی بود…»منبع: آفتاب